(BKTO) - Là Bộ trưởng đầu tiên đăng đàn trả lời chất vấn tại phiên chất vấn ngày 04/6 của Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể đã nhận được nhiều câu hỏi của các đại biểu Quốc hội xung quanh những phát hiện, kiến nghị của KTNN đối với các dự án đầu tư theo hình thức xây dựng - kinh doanh - chuyển giao (BOT).

Chủ động kiểm toán trước khi quyết toán

Mở đầu phiên chất vấn, đại biểu Nguyễn Ngọc Phương (Quảng Bình) đề nghị Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể làm rõ sự chênh lệch số năm thu phí giao thông giữa dự toán được phê duyệt với kết quả kiểm toán mà báo chí cũng như KTNN đã công bố.

Trả lời vấn đề này, Bộ trưởng cho biết, việc ký hợp đồng BOT trên cơ sở dự án BOT được duyệt. Trong dự án BOT được duyệt, có nhiều phần dự phòng như: dự phòng trượt giá, dự phòng khối lượng, dự kiến công tác giải phóng mặt bằng và những vấn đề có thể phát sinh kinh phí. Do đó, dự án BOT được duyệt bao gồm các khoản có thể phát sinh nên có giá trị lớn. Căn cứ vào quy định của pháp luật, Bộ Giao thông vận tải ký hợp đồng với nhà đầu tư BOT theo dự án được duyệt.

Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể trả lời chất vấn sáng 04/6 - Ảnh: quochoi.vn

Để đảm bảo tính công khai, minh bạch, trong quá trình thực hiện dự án BOT, Bộ Giao thông vận tải đã chủ động kiến nghị KTNN cùng tiến hành kiểm toán trước khi Bộ Giao thông quyết toán.

“Đến thời điểm này,  KTNN đã tham gia kiểm toán 50/56 dự án BOT, 6 dự án đang được triển khai kiểm toán”- Bộ trưởng cho biết.

Theo hợp đồng, để đảm bảo quyền lợi của người dân, Nhà nước và DN, Bộ Giao thông vận tải đã đàm phán với các nhà đầu tư BOT và hợp đồng có một điều khoản là giá trị sau quyết toán là căn cứ để Bộ Giao thông vận tải điều chỉnh thời gian thu phí và các chính sách liên quan đến phí.

 

“Sự phát hiện và chỉ ra của KTNN là rất đúng nhưng Bộ Giao thông vận tải cũng thực hiện đúng, đảm bảo quyền lợi của người dân và Nhà nước tại những dự án BOT”- Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể.

Do đó, việc KTNN phát hiện có sự chênh lệch lớn giữa giá trị kiểm toán và giá trị dự án được duyệt là điều hiển nhiên. Với những dự án triển khai nhanh, ít biến động giá, ít phát sinh khối lượng, những phần dự phòng này là phần chênh lệch số năm mà KTNN đã chỉ ra. Số liệu kiểm toán của KTNN và số liệu quyết toán của Bộ Giao thông vận tải luôn tương đồng với nhau, đặc biệt, số lượng quyết toán của Bộ Giao thông vận tải tại nhiều dự án thấp hơn số liệu của KTNN.


Tiếp tục làm rõ vấn đề này, đại biểu Phùng Đức Tiến (Hà Nam) đặt vấn đề: Khi lập dự án thì có dự toán, có kiểm tra, thẩm định, đánh giá rất chặt chẽ, khi kiểm toán phát hiện ra sai trái thì trách nhiệm thuộc Bộ hay thuộc ngân hàng hay thuộc nhà đầu tư.

 

“Nếu có sai sót liên quan đến Bộ Giao thông vận tải, chúng tôi sẽ hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật hoặc liên quan đến Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan, chúng ta sẽ thực hiện đúng quy định của pháp luật”- Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể.

Trả lời câu hỏi này, một lần nữa, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể khẳng định, KTNN chỉ ra thời gian thu phí giảm là do dự phòng chưa sử dụng chứ không phải là thất thoát. Hợp đồng nêu rõ sẽ căn cứ vào kết quả quyết toán để điều chỉnh thời gian thu phí, còn ban đầu là ký hợp đồng trên dự án để nhà đầu tư có đủ điều kiện triển khai các bước tiếp theo. 

Riêng dự án mở rộng Quốc lộ 1 và đường Hồ Chí Minh qua Tây Nguyên, Bộ trưởng cho biết, Bộ Giao thông nhận thấy đây là dự án quan trọng quốc gia, phức tạp, có thể có nhiều sơ sót. Do đó, ngay từ năm 2014, Bộ Giao thông vận tải đã có văn bản kiến nghị KTNN tiến hành kiểm toán trước khi Bộ Giao thông vận tải quyết toán. Sau khi có kết quả kiểm toán, Bộ thực hiện rà soát lại rồi mới ký quyết toán.

Thực hiện đấu thầu theo đúng quy định

Đề cập đến công tác đấu thầu trong các dự án BOT, đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM) tiếp tục dẫn thông tin, kết quả kiểm toán cho thấy, hầu hết các dự án BOT đều lựa chọn nhà đầu tư theo hình thức chỉ định thầu, làm giảm sự cạnh tranh và tiềm ẩn rủi ro chọn nhà đầu tư không đủ năng lực. “Điều chúng tôi hỏi ở đây là KTNN đã nêu rồi, xin Bộ trưởng và Chính phủ cho biết chúng ta xử lý việc này như thế nào, chừng nào xử lý? Vì việc này dính tới hàng nghìn tỷ đồng của ngân sách, của xã hội và nhân dân”- đại biểu Trương Trọng Nghĩa nêu vấn đề.

Đại biểu Quốc hội Trương Trọng Nghĩa chất vấn Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải - Ảnh: quochoi.vn

Giải trình vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải cho rằng, Bộ đã thực hiện đúng theo quy định của luật, việc gì cho phép thì Bộ làm. Có những dự án Bộ xin ý kiến và có ý kiến của Thủ tướng Chính phủ mới triển khai. Do đó, việc làm này rất công khai, minh bạch.

Bộ trưởng cũng khẳng định, không dự án nào không tổ chức đấu thầu, không công khai trên trang web của Bộ Kế hoạch và Đầu tư với thời hạn theo quy định là một tháng. Trong thời gian đó, các nhà đầu tư nếu có quan tâm sẽ nghiên cứu thông tin, hồ sơ để tham gia đấu thầu dự án.

Với những dự án có từ 2 nhà đầu tư tham gia trở lên thì Bộ Giao thông vận tải sẽ tiến hành đấu thầu theo luật định. Tuy nhiên, thời gian vừa qua, do triển khai nhiều dự án BOT và nhiều nhà đầu tư chưa rành thủ tục dự án BOT nên ít nhà đầu tư quan tâm. “Chính vì chỉ 1 nhà đầu tư quan tâm dự án nên Bộ Giao thông vận tải không thể nào tổ chức đấu thầu”- Bộ trưởng nói.

Trước câu hỏi, việc đấu thấu có hình thức hay không? Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho rằng, Luật Đấu thầu rất chặt chẽ từ thông báo mời thầu, đưa ra hồ sơ mời thầu, tổ chức đấu thầu. Các cơ quan chức năng hiện nay cũng tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện Luật Đấu thầu. Tất cả các hoạt động này đều được kiểm tra, giám sát một cách chặt chẽ, khi phát hiện có hiện tượng thông thầu, vi phạm Luật Đấu thầu thì căn cứ vào Luật Đấu thầu để xử lý.

Thừa nhận thực tế một số dự án kéo dài gây lãng phí, theo lý giải của tư lệnh ngành giao thông, đó là do khi đấu thầu thì các nhà thầu đều mong muốn nhận được nhiều công trình, dự án và tham gia nhiều dự án. Do đó, có một số nhà thầu trúng nhiều dự án nhưng ở rải rác các địa phương dẫn đến không đảm bảo năng lực tài chính để thực hiện.

Tham gia trả lời, làm rõ thêm các vấn đề đại biểu Quốc hội nêu, Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng cho biết: Về tình trạng nhiều công trình xây dựng được chỉ định thầu cho một số ít DN, gây ra tình trạng lãng phí, thất thoát, kéo dài thời gian thi công, gây bức xúc trong dư luận, quan điểm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ là yêu cầu phải thanh tra, kiểm tra tất cả các công trình đầu tư xây dựng xem việc chỉ định thầu có đúng quy định pháp luật không. Hai là xem việc thực hiện đầu tư xây dựng các công trình đó có đúng quy trình pháp luật về đầu tư xây dựng không. Ba là xem xét có việc thông đồng giữa nhà thầu, nhà tư vấn, thẩm định, thiết kế, với các cán bộ của cơ quan nhà nước để tăng khống khối lượng và tổng đầu tư, gây thất thoát vốn của Nhà nước. Tất cả sai phạm sẽ được xử lý nghiêm theo đúng quy định của pháp luật.