(BKTO) - Liên đoàn Kế toán Quốc tế (IFAC) và Viện Kế toán Công chứng ở Anh và xứ Wales (ICAEW) vừa phối hợp ra mắt ấn phẩm "Tài sản ảo" nhằm cung cấp cho các kế toán viên, kiểm toán viên những hiểu biết sâu hơn về cách hoạt động của tội phạm rửa tiền, những rủi ro mà họ phải đối mặt và hành động cần thiết để giảm thiểu những rủi ro này.

Giá trị tiền điện tử lớn nhưng giao dịch không được kiểm soát tạo cơ hội cho tội phạm rửa tiền hoạt động. Ảnh: N.Ly

Nghiên cứu "Tài sản ảo" nằm trong chuỗi ấn phẩm "Kiến thức cơ bản về chống rửa tiền" do IFAC và ICAEW hợp tác nghiên cứu từ năm 2020. Với ấn bản này, hai bên nhấn mạnh về cách thức tội phạm có thể lạm dụng tài sản ảo để tham gia vào bất kỳ giai đoạn nào để rửa tiền, bao gồm: Gây quỹ thông qua hoạt động bất hợp pháp bằng cách bán hàng hóa hoặc dịch vụ bất hợp pháp để đổi lấy tài sản ảo, chuyển đổi các tài sản ảo không có lợi thành tiền tệ trong một hệ thống tài chính truyền thống.

Các giao dịch dựa trên tiền điện tử được thực hiện với phân tích blockchain, tuy nhiên, vẫn có trường hợp không có bất kỳ liên kết nào giữa giao dịch và cá nhân cụ thể khi thực hiện bên ngoài phạm vi của các quy định. Lúc này, tội phạm có thể sử dụng các dịch vụ ẩn danh để phá vỡ liên kết giữa các giao dịch tiền điện tử.

Ngoài ra, tội phạm cũng có thể chuyển đổi tài sản thật thành tài sản ảo, trao đổi tài sản ảo, chuyển đổi giữa tài sản ảo và chuyển đổi tài sản ảo thành tiền tệ. Tương tự như rửa tiền bẩn, một công ty trực tuyến chấp nhận thanh toán tiền điện tử có thể được hình thành để hợp pháp hóa thu nhập và sạch tiền điện tử bẩn.

Các chuyên gia cũng nhấn mạnh thêm rằng, tài sản ảo đã nhanh chóng trở thành một hình thức thanh toán tiền chuộc được yêu thích bởi các cuộc tấn công “ransomware” (mã độc tống tiền) trên không gian mạng. Điều này buộc các chuyên gia, DN dịch vụ kế toán, kiểm toán và khách hàng của họ phải đặc biệt chú ý.

Cuộc tấn công vào Công ty Colonial Pipeline (Hoa Kỳ) dẫn đến việc ngừng hoạt động trong 5 ngày và mức đòi tiền chuộc 75 Bitcoin, tương đương 4,4 triệu USD vào tháng 5/2021 là một ví dụ điển hình về các cuộc tấn công ransomware mà các DN phải lưu ý. Trong khi các nhà chức trách may mắn có thể thu hồi phần lớn số tiền chuộc cho DN này, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, những kẻ tấn công đã nhận được hơn 90 triệu USD từ Bitcoin liên quan đến 47 vụ khác nhau trong năm trước.

Rõ ràng, tội phạm ngày càng tinh vi hơn với tần suất xuất hiện dày đặc hơn, nhưng thực tế cho thấy phần lớn nguồn tài sản của khách hàng có được từ các khoản đầu tư vào tài sản ảo không có bất kỳ dấu vết giấy tờ nào. Bản thân các nhà cung cấp dịch vụ và sàn giao dịch tài sản ảo cũng nằm trong khu vực pháp lý rủi ro cao, thiếu các biện pháp kiểm soát chống rửa tiền/chống tài trợ khủng bố (AML/CFT).

Về phía khách hàng, khi đầu tư, sử dụng tài sản ảo, họ chấp nhận rủi ro nhưng không lường trước hết tất cả nguy hại. Chính khách hàng thường xuyên thay đổi thông tin nhận dạng của họ, bao gồm cả email địa chỉ, địa chỉ IP... khiến tội phạm dễ dàng tận dụng kẽ hở. 

Ngoài ra, các kế hoạch rửa tiền mã hóa gần đây thường tập trung tận dụng những điều sau: Trao đổi tiền điện tử không được kiểm soát, sử dụng các công cụ trộn, tấn công máy rút tiền điện tử có khả năng quản lý rủi ro yếu, tấn công thẻ ghi nợ tiền điện tử trả trước... Đây là những hoạt động quan trọng cần được kế toán viên, kiểm toán viên kiểm tra nhiều lần.

IFAC và ICAEW khuyến khích các kế toán viên, kiểm toán viên nếu nghi ngờ về việc có thể xuất hiện hoạt động liên quan đến chuyển giao tài sản, cần chủ động báo cáo những nghi ngờ của mình cho cơ quan chức năng hoặc đơn vị quản lý tài chính địa phương. Ở một số quốc gia và khu vực, đây là nghĩa vụ bắt buộc đối với kế toán, kiểm toán viên.
 

Chuỗi ấn phẩm "Kiến thức cơ bản về chống rửa tiền" do IFAC và ICAEW hợp tác nghiên cứu gồm: Phần 1 - Giới thiệu về chống rửa tiền cho kế toán chuyên nghiệp (21/2/0202), Phần 2 - Phương pháp tiếp cận dựa trên rủi ro (26/10/2020), Phần 3: Sự hình thành công ty (30/11/2020), Phần 4 - Chuyển nhượng tài sản (25/01/2021), Phần 5 - Tư vấn về thuế (22/02/2021), Phần 6 - Doanh nghiệp gặp khó khăn (22/3/2021), Phần 7 - Tài sản ảo (28/02/2022).