(BKTO) - Chính phủ đã thay đổi chiến lược ứng xử với đại dịch từ “Không Covid-19” sang “Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19”, đây là nền tảng quan trọng cho sự phục hồi nền kinh tế. Bên cạnh đó, các hỗ trợ an sinh xã hội và chính sách tài khóa cũng đóng vai trò quan trọng cho sự hồi phục của nền kinh tế trong những tháng cuối năm.

Đây là ý kiến của các chuyên gia đưa ra tại Tọa đàm trực tuyến công bố “Báo cáo Kinh tế vĩ mô Quý III năm 2021” do Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) tổ chức chiều 20/10.
 

VEPR tổ chức Tọa đàm công bố “Báo cáo Kinh tế vĩ mô Quý III năm 2021” theo hình thức trực tuyến. Ảnh: D.THIỆN

Chi phí tăng, doanh nghiệp kiệt quệ về tài chính

Đại diện nhóm nghiên cứu của VEPR trình bày Báo cáo, PGS.TS Phạm Thế Anh - Trưởng Bộ môn Kinh tế vĩ mô, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân - cho biết, trong Quý III/2021, “sức khỏe” của nền kinh tế suy giảm rất nghiêm trọng. Tăng trưởng GDP trong Quý III đã -6,17%, đây là mức thấp nhất kể từ khi Việt Nam tính và công bố GDP theo quý đến nay.

Bên cạnh đó, Chỉ số nhà quản trị mua hàng (PMI) tiếp tục có xu hướng giảm kể từ Quý II trong bối cảnh bùng phát dịch trên toàn quốc. Cụ thể, PMI giảm từ 45,1 điểm vào tháng 7 xuống mức 40,2 điểm vào tháng 9. Đây là mức PMI thấp nhất trong vòng 10 năm trở lại đây, cho thấy tín hiệu không lạc quan của triển vọng kinh doanh trong khu vực sản xuất.

Đối với khu vực doanh nghiệp (DN), các DN gặp rất nhiều khó khăn do giá nguyên vật liệu đầu vào cho sản xuất tăng cao. Tính đến cuối tháng 8/2021, giá hàng hóa nhiên liệu đã tăng 33%; giá xăng dầu tăng 28%; giá nguyên vật liệu nông nghiệp dạng thô tăng 6%; giá hàng hóa đầu vào cho sản xuất công nghiệp tăng 11% và giá hàng hóa phi nhiên liệu tăng 11% so với đầu năm 2021.

Ngoài các chi phí đầu vào cho sản xuất tăng, các DN tại các khu vực kinh tế trọng điểm của cả nước có xảy ra dịch bệnh còn đối mặt với áp lực về chi phí phát sinh do thực hiện phòng chống dịch bệnh trong suốt Quý III.

Cụ thể, để thực hiện sản xuất “3 tại chỗ” các DN không những phải xây dựng thêm các khu vực lưu trú tại chỗ cho công nhân, nhân viên trong suốt quá trình sản xuất, mà còn phải gánh thêm khoản chi phí xét nghiệm Covid-19 cho người lao động hàng tuần rất lớn, khiến cho các DN ngày càng kiệt quệ về tài chính.
 

PGS.TS Phạm Thế Anh - Trưởng Bộ môn Kinh tế vĩ mô, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, đại diện nhóm nghiên cứu của VEPR trình bày Báo cáo. Ảnh: D.THIỆN

PGS.TS Phạm Thế Anh cho biết, những khó khăn trên của DN cũng được phản ánh qua kết quả khảo sát xu hướng kinh doanh của các DN ngành công nghiệp chế biến, chế tạo trong Quý III/2021 do Tổng cục Thống kê thực hiện.

Cụ thể, chỉ có 13,2% DN được khảo sát đánh giá tình hình sản xuất, kinh doanh của Quý III tốt hơn Quý II; 25,4% DN cho rằng tình hình sản xuất, kinh doanh ổn định và có tới 61,4% DN đánh giá gặp khó khăn trong Quý III.

Đối với các đơn đặt hàng của Quý III so với Quý II, có 12% DN có đơn đặt hàng tăng; 31,8% DN có đơn đặt hàng ổn định và 55,4% DN có đơn đặt hàng giảm.

Các gói hỗ trợ đóng vai trò quan trọng để phục hồi kinh tế

Theo nhóm nghiên cứu của VEPR, Chính phủ đã thay đổi chiến lược thích ứng an toàn với đại dịch, dần mở cửa trở lại nền kinh tế, tuy nhiên, vẫn cần có thêm các gói hỗ trợ an sinh xã hội và tài khóa để thúc đẩy sự phục hồi của nền kinh tế.

Bởi lẽ, các chuyên gia VEPR cho rằng, các gói hỗ trợ đã ban hành cho tới nay còn rất hạn hẹp. Vì vậy, trong bối cảnh hiện tại, Việt Nam có thể tạm thời chấp nhận mức thâm hụt ngân sách cao hơn bình thường nhằm đảm bảo an sinh xã hội và hỗ trợ DN nối lại hoạt động sản xuất. Tuy nhiên, khi đại dịch qua đi, các kỷ luật tài khóa cần phải được tuân thủ chặt chẽ trở lại để tránh rủi ro về tài khóa và nợ công trong dài hạn.

Trong báo cáo được công bố, VEPR đưa ra 2 kịch bản dự báo về tăng trưởng GDP năm 2021.

Đối với kịch bản tốt, đó là cả nước thống nhất được các biện pháp thích ứng với dịch bệnh nhưng vẫn đảm bảo sản xuất và lưu thông hàng hóa không bị đứt gãy, đặc biệt là ở các trung tâm kinh tế với tỷ lệ tiêm chủng cao; các hoạt động sản xuất và tiêu dùng được hồi phục một cách chậm chạp nhưng chắc chắn; các trung tâm kinh tế hoàn thành kế hoạch tiêm chủng ngay trong nửa đầu Quý IV và tình trạng phong tỏa như trong Quý III không lặp lại. Theo đó, tăng trưởng kinh tế cả năm được dự báo ở mức 2 - 2,5%.

Đối với kịch bản xấu, dịch Covid-19 có nguy cơ tái bùng phát trong khi Việt Nam chưa thống nhất được chiến lược ứng phó một cách hiệu quả giữa các địa phương; tình trạng “đóng - mở” nền kinh tế lặp lại ở một số nơi xuất hiện các ca nhiễm bệnh gây thiệt hại cho sản xuất; một số đơn hàng tiếp tục rời khỏi Việt Nam do không đảm bảo được tiến độ sản xuất; tình trạng thiếu hụt lao động có thể xảy ra do người lao động còn bất an; chi phí tăng cao khiến nhiều ngành hàng bị thu hẹp, đặc biệt là ngành nông nghiệp. Trong trường hợp này, tăng trưởng kinh tế cả năm chỉ đạt khoảng 1 - 1,5%./.