(BKTO) - Già hóa dân số có thể khiến tăng trưởng kinh tế Việt Nam chậm lại, làm tăng chi tiêu công và gia tăng áp lực đối với hệ thống cung cấp dịch vụ công nếu không có các cải cách kịp thời.

Theo nghiên cứu của WB và JICA, tại Việt Nam, 4 lĩnh vực chịu ảnh hưởng nhiều nhất từ xu hướng già hóa là thị trường lao động, lương hưu, y tế và chăm sóc người cao tuổi. - Ảnh: TTXVN

Ngày 01/10, Ngân hàng Thế giới (WB) đã công bố Báo cáo “Việt Nam: Thích ứng với xã hội già hóa”. Báo cáo do WB và Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) phối hợp thực hiện trong khuôn khổ chương trình hợp tác giữa hai bên nhằm hỗ trợ các cơ quan hoạch định chính sách của Việt Nam đưa ra các giải pháp chuẩn bị cho một xã hội già hóa.

Theo Báo cáo, so với các quốc gia đã từng trải qua tình trạng già hóa dân số, Việt Nam có trình độ phát triển kinh tế lẫn thu nhập bình quân đều thấp hơn. Việt Nam sẽ phải đối mặt với một loạt thách thức quan trọng mà để giải quyết sẽ không tránh khỏi những lựa chọn chính sách khó khăn.

Bà Carolyn Turk - Giám đốc Quốc gia WB tại Việt Nam - cho biết: “Việt Nam đã thành công trong việc tận dụng lực lượng lao động dồi dào để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong ba thập kỷ qua. Giờ đây, cùng với quá trình già hóa dân số, Việt Nam cần nhanh chóng xây dựng kỹ năng cho lực lượng lao động để thúc đẩy đổi mới và nâng cao năng suất cho nền kinh tế, đồng thời cải cách lương hưu ngay từ bây giờ nhằm duy trì sinh kế cho người cao tuổi trong những thập kỷ tới.”

Với tỷ lệ sinh giảm và tuổi thọ tăng, người cao tuổi dự kiến sẽ chiếm từ 10 - 20% dân số Việt Nam vào năm 2035. Tỷ lệ phụ thuộc tuổi già của Việt Nam được tính bằng số người trên 65 tuổi chia cho số người trong độ tuổi lao động, ước tính sẽ tăng gấp đôi từ 0,11 năm 2019 lên 0,22 năm 2039.

Báo cáo cho thấy tốc độ tăng trưởng dài hạn trong giai đoạn 2020-2050 sẽ chậm lại 0,9 điểm phần trăm so với 15 năm qua khi Việt Nam chuyển dần sang cơ cấu dân số già. Bên cạnh đó, việc đáp ứng nhu cầu của một xã hội già hóa cũng được dự báo sẽ tiêu tốn thêm từ 1,4% đến 4,6% GDP. Việc mở rộng phạm vi bao phủ và cải thiện chất lượng dịch vụ tất yếu sẽ dẫn đến tăng chi phí tài khóa.

Báo cáo khuyến nghị, để có thể quản lý tình trạng già hóa dân số một cách hiệu quả, Việt Nam cần học hỏi kinh nghiệm ở các quốc gia khác đã trải qua quá trình chuyển đổi nhân khẩu học tương tự, ví dụ như Nhật Bản. Theo đó, Việt Nam cần thiết phải cải cách để cải thiện sự tham gia của lực lượng lao động và nâng cao năng suất, tăng cường hiệu quả chi tiêu công và củng cố hệ thống cung cấp dịch vụ.

Báo cáo cũng khuyến nghị các hành động chính sách trong 4 lĩnh vực chịu ảnh hưởng nhiều nhất từ xu hướng già hóa là thị trường lao động, lương hưu, y tế và chăm sóc người cao tuổi.

Ông Shimizu Akira - Trưởng đại diện Văn phòng JICA Việt Nam - cho biết: Kể từ khi trở thành quốc gia siêu già vào năm 1960, Nhật Bản đã trải qua nhiều hệ lụy khác nhau của quá trình già hóa, đặc biệt là những tác động liên quan đến việc điều chỉnh các chương trình bảo trợ xã hội và thúc đẩy chăm sóc tại cộng đồng. Đã có nhiều thành công nhưng cũng không ít kinh nghiệm cay đắng.

“Chúng tôi hy vọng những bài học chia sẻ này sẽ hữu ích để giúp Việt Nam không chỉ ứng phó được với tình trạng thay đổi nhân khẩu học mà còn thu được lợi ích từ đó” - ông Shimizu Akira nhấn mạnh./.