(BKTO) - Bộ Tài chính Kenya vừa công bố một Báo cáo kiểm toán đặc biệt trong đó phát hiện vụ bê bối tham nhũng được cho là tồi tệ nhất trong lịch sử hoạt động của một trường đại học (ĐH) công lập tại quốc gia này với số tiền hơn 1 tỷ Shilling Kenya (KES), tương đương gần 10 triệu USD.


Năng lực quản lý yếu kém… 

Từ ngày 31/5, các kiểm toán viên của Bộ Tài chính và Bộ Giáo dục Kenya đã được cử đến ĐH Moi để thực hiện kiểm tra tình hình tài chính tổng thể của trường trong 2 năm tài chính 2013-2014 và 2015-2016 theo yêu cầu của Phó Hiệu trưởng ĐH Moi Fabian Omoding Esamai.

Báo cáo kiểm toán đặc biệt cho biết, trường đã không cung cấp danh sách những người ký tên để thực hiện các giao dịch từ nhiều tài khoản mờ ám, tên những người được ủy quyền mở tài khoản và các hóa đơn, chứng từ tại ngân hàng cũng như nhiều văn bản có liên quan khác. Ban lãnh đạo Moi cũng viện nhiều lý do khi không thể cung cấp các báo cáo ngân hàng cho các kiểm toán viên.

Báo cáo kiểm toán nhấn mạnh, các giao dịch giữa ĐH Moi và Rift Valley Textile (Rivatex) - một công ty do Moi sở hữu đồng thời là một trung tâm nghiên cứu, phát triển sản phẩm và mở rộng sản xuất - được thanh toán chênh tới gần 600 triệu KES. 

Sau khi tiến hành phân tích bảng lương của tất cả cán bộ, nhân viên trong trường, các kiểm toán viên phát hiện có tới 505 tên “ảo”. Ban lãnh đạo Moi đã kê khống danh sách nhân viên nhằm hợp thức hóa số tiền lương; thực tế, số tiền lương cho 505 người này đã nghiễm nhiên được trả vào tài khoản của các lãnh đạo trường. Một điều đáng ngạc nhiên là ngôi trường ĐH vốn có bề dày lịch sử này cho đến nay vẫn không hề có một chính sách tuyển dụng nào rõ ràng. Trong số gần 4.000 nhân viên làm việc tại trường, có tới gần 3.000 người (76%) không hề đảm nhiệm công tác giảng dạy. Nhiều nhân viên, cán bộ của trường có trình độ học vấn và chuyên môn thấp nhưng lại được nhận các mức lương, thưởng hậu hĩnh của các giảng viên có trình độ cao.

Hệ thống tuyển dụng bừa bãi trên đã khiến Moi đang phải đối mặt với tình trạng khủng hoảng tiền lương trầm trọng chưa từng thấy trong lịch sử. Tổng số tiền lương trường đang phải thanh toán cho các cán bộ, nhân viên đã lên tới 3,9 tỷ KES. Trong khi đó, tổng ngân sách mỗi năm Chính phủ duyệt chi cho mục đích trả lương cán bộ của trường chỉ là 2,8 tỷ KES. 

…dẫn đến những khoản thất thoát khổng lồ

Báo cáo cho biết thêm: “Hệ thống quản lý tài chính, đặc biệt là quản lý công tác thu học phí, lệ phí yếu kém đến mức trường đang phải đối mặt với tình trạng vỡ nợ cao, các thông tin về tình trạng thu học phí của trường cũng vô cùng nhiễu loạn”. 

Theo thống kê của các kiểm toán viên, sinh viên ở trong ký túc xá của trường đã nộp tổng số tiền 108 triệu KES, tuy nhiên trường lại không cung cấp được các chứng từ tài chính khi thu tiền. Gần 3.100 sinh viên không được nhận hoá đơn hợp lệ khi nộp học phí. Ngoài ra, còn một số khoản chênh lệch gần 750 triệu KES tiền học phí sinh viên báo nợ. 

Hệ thống thanh toán cũng lạc hậu, yếu kém để xảy ra nhiều trường hợp trùng lặp, sai sót nghiêm trọng trong quá trình rút tiền cũng như thanh toán nhiều giao dịch. Gần 260 triệu KES được trả thông qua 754 chứng từ không rõ nguồn gốc khiến các kiểm toán viên gặp nhiều khó khăn trong việc theo dõi và xác thực các khoản chi. Các khoản kinh phí khổng lồ được duyệt chi cho công tác xây dựng trường cũng bị biển thủ tới 85% khiến đa số các công trình đều bị dang dở, đình trệ một thời gian dài.

Tình trạng quản lý yếu kém tại ĐH Moi và những bê bối tài chính của Ban lãnh đạo trường đã nhanh chóng làm mất lòng tin của công chúng đối với ngôi trường đã có 32 năm xây dựng, phát triển. Số lượng sinh viên của trường đã và đang suy giảm mạnh, năm 2013 trường có 23.000 sinh viên, con số này chỉ còn lại 15.000 trong năm 2016.

Báo cáo kiểm toán hiện đã được giao cho Ủy ban Đạo đức và phòng, chống tham nhũng Kenya xem xét kỹ lưỡng hơn.