(BKTO) - Trong tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của cả nước năm 2018 đạt trên 244 tỷ USD có sự đóng góp đáng kể của xuất khẩu dệt may với kim ngạch 36,2 tỷ USD, tăng 16,4% so với năm 2017. Việt Nam tiếp tục nằm trong Top 3 nước xuất khẩu dệt may lớn nhất thế giới, chỉ sau Trung Quốc và Ấn Độ.

Tăng trưởng ấn tượng với hai con số

So với các ngành hàng trong nước, dệt may lọt vào Top 5 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 10 tỷ USD với vị trí đứng thứ hai, bởi kim ngạch xuất khẩu chỉ đứng sau mặt hàng điện thoại và linh kiện.

Theo ông Lê Tiến Trường - Tổng Giám đốc Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) - năm 2018 là năm tăng trưởng “đột biến” của ngành dệt may. Bởi ở vào những năm hoàng kim 2007-2008, tăng trưởng của ngành dệt may đạt tới 34% nhưng xét về giá trị tuyệt đối chỉ đạt hơn 2 tỷ USD. Những năm gần đây, ngành dệt may tăng trưởng khoảng 10%/năm thì giá trị tuyệt đối cũng chỉ tăng từ 2,5 - 3 tỷ USD. Do đó, tăng trưởng 5 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu của năm 2018 (tương đương 16,4%) được coi là con số đặc biệt, bằng 100% kim ngạch xuất khẩu của năm 2007. 
 
Đó là chưa kể tới bối cảnh năm 2018 đầy biến động đối với dệt may toàn cầu do ảnh hưởng của tình hình kinh tế, chính trị thế giới, cạnh tranh giữa các nước xuất khẩu ngày càng gay gắt, chủ nghĩa bảo hộ, chiến tranh thương mại gia tăng… Kết quả này càng đáng khích lệ khi các nước xuất khẩu dệt may lớn như: Trung Quốc, Ấn Độ, Bangladesh, Thổ Nhĩ Kỳ, Pakistan, Indonesia, Campuchia… đều không đạt kim ngạch xuất khẩu tăng trưởng hai con số trong năm 2018, mà chủ yếu chỉ tăng trưởng dưới 5%, trong đó có hai nước suy giảm là Ấn Độ và Bangladesh.

Phân tích rõ hơn về các nguyên nhân giúp xuất khẩu dệt may đạt tăng trưởng cao trong năm qua, đại diện lãnh đạo Hiệp hội Dệt may Việt Nam cho biết, ngành dệt may đang có sự dịch chuyển sản xuất từ “đại công xưởng” của thế giới là Trung Quốc sang Việt Nam. Trung Quốc đang xuất 250 tỷ USD mặt hàng dệt may, cung ứng 53% lượng vải thế giới. Do đó, sự dịch chuyển sản xuất dệt may của Trung Quốc đóng vai trò quan trọng trong tăng trưởng của ngành dệt may Việt Nam.

Bên cạnh đó, tiêu chuẩn về lao động, môi trường, nhà xưởng… của các cơ sở sản xuất dệt may đặt tại một số nước khác không theo kịp Việt Nam nên nhà đầu tư không tiết kiệm được giá thành sản phẩm. Vì thế, số lượng khách hàng mong muốn đặt sản xuất tại Việt Nam đã tăng lên và đây là cơ hội cho Việt Nam phát triển tương đối tốt. Hơn nữa, theo số liệu thống kê, đến thời điểm này, gần 100% các DN quy mô lớn và vừa của ngành dệt may Việt Nam đã sở hữu tất cả chứng chỉ đánh giá uy tín của thế giới về tăng trưởng xanh, tiêu thụ năng lượng xanh, sản xuất xanh..., có thể đáp ứng tốt chuẩn mực của các đối tác đặt hàng.

Thêm một nguyên nhân nữa được ông Lê Tiến Trường chỉ ra là năm 2018, ngành dệt may Việt Nam đã khắc phục được tình trạng làm thêm giờ, đáp ứng đúng xu thế hiện nay là công nhân chỉ làm từ 44 - 48h/tuần, dù ngành này vẫn đang phải ứng phó với sự cạnh tranh lao động gay gắt.

2019 có khởi sắc hơn?

Để đạt được kết quả trên, ngành dệt may Việt Nam còn phải vượt qua nhiều thách thức. Trong năm 2018, Việt Nam chưa có thêm lợi thế từ việc giảm thuế theo các hiệp định thương mại tự do. Trong khi đó, tổng nhu cầu tiêu thụ dệt may của thế giới không tăng lên. Việt Nam lại là nước phá giá đồng tiền ít nhất trong số các quốc gia xuất khẩu dệt may, tăng khoảng 3%, trong khi Nhân dân tệ Trung Quốc tăng 9%, Rupial Ấn Độ tăng 15%. Như vậy, xét về mặt tỷ giá, hàng hóa Việt Nam đắt hơn hàng hóa Trung Quốc khoảng 6% và đắt hơn hàng hóa từ Ấn Độ khoảng 12%.

Cùng với đó, xuất khẩu dệt may đang chịu ảnh hưởng của chiến tranh thương mại Mỹ - Trung. Dù đến thời điểm này vẫn chưa có sắc thuế nào đánh vào hàng dệt may nhưng cuộc chiến thương mại này đã khiến cho nhu cầu tiêu thụ dệt may trong quý IV/2018 giảm mạnh. Trước những thành tựu tăng trưởng của 3 quý đầu năm 2018, ngành dệt may Việt Nam có thời điểm đã dự báo kim ngạch xuất khẩu cả năm có thể đạt trên 37 tỷ USD. Nhưng do tác động của chiến tranh thương mại Mỹ - Trung, tốc độ tăng trưởng đã giảm trong quý IV và giảm rõ rệt nhất là ngành sợi.

Hơn nữa, xu hướng điều chỉnh tăng lãi suất của các quốc gia trên thế giới (Mỹ, châu Âu, Nhật Bản...) càng khiến cho sức cầu giảm. Vì thế, theo dự báo của lãnh đạo Hiệp hội Dệt may, ngành dệt may trong năm 2019 sẽ không bừng sáng về cầu. Dự báo của các tổ chức quốc tế cho thấy kinh tế Mỹ, Nhật, châu Âu năm 2019 đều tăng trưởng thấp hơn so với năm 2018. Dù không tăng lãi suất nhiều nhưng Cục Dự trữ liên bang Hoa Kỳ (FED) dự báo năm 2019 lãi suất sẽ tăng 2 lần. Xu thế thắt chặt dòng tiền tại các quốc gia nhập khẩu vẫn tiếp diễn. Đồng thời, cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung sẽ còn nhiều phức tạp...

Chuyên gia ngành dệt may nhận định, lợi thế dành cho Việt Nam năm 2019 sẽ đến từ Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) với hai thị trường xuất khẩu dệt may tiềm năng là Canada (nhu cầu 20 tỷ USD/năm) và Australia (nhu cầu 40 tỷ USD/năm), bởi Việt Nam hiện mới chiếm thị phần khoảng 4-5% tại các thị trường này. Nếu kịch bản tốt, 6 tháng cuối năm 2019, sẽ có thêm thị trường EU, từ đó có thể tăng thêm khoảng 1 tỷ USD. 

Trong bối cảnh này, kịch bản thuận lợi nhất được ngành dệt may Việt Nam đưa ra là giữ được các thị trường xuất khẩu chính ổn định, khi Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) đi vào hiệu lực và tận dụng tốt CPTPP, ngành dệt may Việt Nam có thể đạt kim ngạch xuất khẩu 40 tỷ USD trong năm 2019.