(BKTO) - Nhằm tạo cơ chế, chính sách tốt hơn để thu hút các DN trong và ngoài nước đầu tư sản xuất ô tô chất lượng, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 116/2017/NĐ-CP (Nghị định 116) quy định điều kiện sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu và kinh doanh dịch vụ bảo hành, bảo dưỡng ô tô và Bộ Giao thông vận tải (GTVT) đã có Thông tư số 03/2018/TT-BGTVT (Thông tư 03) hướng dẫn thực hiện Nghị định này. Tuy nhiên, sau khi các văn bản trên được ban hành, nhiều DN đã đưa ra các ý kiến phản hồi khác nhau.

Nhiều ý kiến trái chiều

Theo phản ánh của DN, có 3 vấn đề lớn liên quan tới Nghị định 116 và Thông tư 03, đó là: Quy định về giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại ô tô nhập khẩu được cấp bởi cơ quan, tổ chức có thẩm quyền nước ngoài; Quy định kiểm định theo từng lô đối với xe nhập khẩu; Quy định về đường thử 800 m đối với hoạt động sản xuất ô tô.

Chủ tịch Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), đồng thời là Tổng Giám đốc Toyota Việt Nam (TMV) Toru Kinoshita cho rằng, Nghị định 116 không tuân thủ thông lệ quốc tế, các cam kết quốc tế và ảnh hưởng tiêu cực tới sản xuất, nhập khẩu ô tô của các thành viên VAMA.
Ông Toru Kinoshita cho hay, Nghị định này làm tăng chi phí và thời gian khiến giá xe tăng cao, đồng thời kéo dài thời gian chờ của khách hàng. Nghị định cũng tạo ra sự đối xử không công bằng giữa các nhà sản xuất ô tô, giữa DN sản xuất trong nước và DN có vốn đầu tư nước ngoài. Bởi lẽ, một số thành viên VAMA mặc dù đã hoạt động hơn 20 năm tại Việt Nam nhưng nay có thể phải ngừng sản xuất chỉ vì quy định đột xuất về đường chạy thử ô tô, gây khó khăn, tốn kém về quỹ đất, đầu tư. 

Còn Chủ tịch Hội đồng Quản trị, Tổng Giám đốc Ford Việt Nam Phạm Văn Dũng cho rằng, Quy định về giấy chứng nhận kiểu loại là không phù hợp với thông lệ quốc tế, bởi yêu cầu này thường thuộc về nước nhập khẩu. Chính phủ của mỗi quốc gia tiến hành thử nghiệm và cấp chứng nhận theo tiêu chuẩn của quốc gia đó cho các xe ô tô tiêu thụ trong nước, xe ô tô sản xuất để xuất khẩu không thuộc đối tượng này. Quy định này sẽ trùng lặp ở chỗ DN phải xin giấy chứng nhận ở nước xuất khẩu, sau đó vào Việt Nam, trong khi Cục Đăng kiểm Việt Nam vẫn tiến hành và cấp giấy chứng nhận kiểu loại theo tiêu chuẩn trong nước. 

Thống kê của Tổng cục Hải quan (Bộ Tài chính) đã phản ánh phần nào những khó khăn này của DN. Đơn cử, trong tuần Tết Nguyên đán Mậu Tuất 2018 (từ ngày 16/02 - 22/02), chỉ có 1 chiếc ô tô nguyên chiếc dưới 9 chỗ ngồi được mở tờ khai hải quan nhập khẩu; không có xe ô tô trên 9 chỗ ngồi, xe ô tô tải, ô tô chuyên dụng được đăng kí mở tờ khai nhập khẩu trong dịp này. 

Trong khi đó, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty Thaco Trường Hải Trần Bá Dương khẳng định, giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại là rất cần thiết để bảo vệ môi trường, bảo đảm an toàn cho người sử dụng. Giấy chứng nhận này không nhất thiết phải do cơ quan nhà nước các nước cấp, mà có thể do các tổ chức có thẩm quyền khác, chẳng hạn xe của Đức có thể xin các giấy chứng nhận từ các tổ chức ở quốc gia khác.

Đồng tình với ý kiến trên, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần ô tô Hyundai Thành Công Lê Ngọc Đức cũng nhấn mạnh, nếu ô tô sản xuất trong nước phải qua thử nghiệm thì xe nhập khẩu cũng phải thử nghiệm. Còn giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại là cơ sở đầu tiên để các cơ quan nhà nước và cả người tiêu dùng đánh giá xem chiếc xe nhập khẩu có đáp ứng được yêu cầu hay không.

Sẽ có giải pháp cho nhập khẩu ô tô

Tại buổi họp với các hiệp hội, DN và cơ quan có liên quan về những khó khăn, vướng mắc trong thực hiện Nghị định 116 và Thông tư 03 do Văn phòng Chính phủ tổ chức mới đây, Thứ trưởng Bộ GTVT Lê Đình Thọ cho biết, Nghị định 116 ra đời nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và môi trường, bảo đảm môi trường cạnh tranh bình đẳng giữa các DN. Tuy nhiên, việc thực hiện có thể có những khó khăn, vướng mắc. 

Theo các chuyên gia kinh tế, Nghị định 116 đang đi đúng hướng, góp phần sàng lọc chất lượng xe và các cơ sở lắp ráp, giúp Việt Nam thúc đẩy sản xuất trực tiếp trong nước và ổn định dòng vốn đầu tư. Tuy nhiên, để giải quyết dứt điểm vướng mắc của DN, Chính phủ cần đồng bộ các chính sách để thúc đẩy khối sản xuất, gạt bỏ nỗi sợ của DN về sự bất định chính sách. Đồng thời, đưa ra các quy định quản lý chất lượng xe hợp lý, không nên tạo các rào cản phi lý gây khó khăn cho DN trong và ngoài nước.

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng khẳng định, Nghị định 116 được ban hành nhằm tạo cơ chế, chính sách tốt hơn để thu hút vốn đầu tư của các DN có vốn đầu tư nước ngoài và DN trong nước để sản xuất ô tô chất lượng. Do đó, tiếp thu ý kiến của DN và chuyên gia, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng cam kết sẽ nghiêm túc xem xét các vấn đề này.

Bộ trưởng cũng yêu cầu một số quy định cần được cân nhắc thấu đáo để tạo sự bình đẳng trong sản xuất và kinh doanh. Đồng thời, đề nghị các cơ quan nước ngoài, các hiệp hội, DN cần ủng hộ chủ trương của Việt Nam là phát triển ngành công nghiệp ô tô để dần từng bước tự chủ và tăng nhanh tỷ lệ nội địa hóa thông qua các cơ chế, chính sách, nhưng cũng không đặt rào cản hành chính để tạo chi phí. Các Bộ, ngành sẽ ghi nhận và tiếp thu toàn bộ các ý kiến, sau đó báo cáo, xin ý kiến của Thủ tướng Chính phủ về các giải pháp cụ thể.