(BKTO) - Ủy ban Chuẩn mực kiểm toán và Dịch vụ đảm bảo (AASB) Canada mới đây cho biết, tính từ tháng 12/2020, kiểm toán viên làm việc tại các công ty, DNNN được niêm yết trên Sàn Giao dịch chứng khoán Toronto (TSX) được yêu cầu phải bổ sung nhiều thông tin vào nội dung của các báo cáo kiểm toán. Theo đó, các kiểm toán, kế toán viên và DN tại Canada phải nêu rõ các vấn đề kiểm toán trọng yếu (KAM) trong quá trình lập báo cáo tài chính và báo cáo kiểm toán.

Quy định trên được đưa ra xem xét áp dụng sau khi Ủy ban Chứng khoán và Hối đoái Hoa Kỳ (SEC) thông báo vào ngày 24/10/2017 rằng, Ủy ban Giám sát kế toán các công ty đại chúng (PCAOB) Hoa Kỳ đã yêu cầu các kiểm toán viên phải trình bày những vấn đề kiểm toán nghiêm trọng, mang tính quyết định trong mỗi báo cáo.

Thay đổi quan trọng luôn cần sự thận trọng 

Những thay đổi trong các báo cáo kiểm toán mới có ảnh hưởng đến mọi kiểm toán viên và được hơn 110 quốc gia toàn thế giới thông qua. Đây được xem là một bước đột phá trong quá trình soạn thảo báo cáo kiểm toán, thể hiện rõ nét hơn bản chất của cuộc kiểm toán và năng lực của mỗi kiểm toán viên, góp phần thúc đẩy tính minh bạch trong việc báo cáo các nội dung kiểm toán quan trọng.

AASB đã đưa vấn đề trên ra bàn bạc nhiều lần và cũng đã từng có lần bác bỏ quy định này sau khi tiến hành một cuộc trưng cầu ý kiến từ các bên liên quan. Một số người cho rằng, quy định trên chưa thực sự phù hợp khi yêu cầu các kiểm toán viên phải liệt kê mọi KAM trong báo cáo. Tuy nhiên, đến thời điểm PCAOB đưa ra quyết định chính thức và hoàn thiện các tiêu chuẩn trong việc lập các báo cáo kiểm toán, AASB đã có cơ sở vững chắc hơn để áp dụng quy định trên do thị trường vốn của Canada và Mỹ có mối liên hệ rất mật thiết với nhau.
 
Ông Jensen - Chủ tịch AASB - chia sẻ: “Với tư cách là các thành viên trong Ủy ban, chúng tôi đã tích cực lắng nghe và nghiên cứu kỹ lưỡng các vấn đề liên quan trước khi đưa ra yêu cầu trên. Hơn 50% giá trị vốn hóa thị trường (tổng giá trị cổ phiếu của một công ty) của các DN được niêm yết tại Canada dưới dạng niêm yết chéo, nghĩa là các DN Canada niêm yết trên thị trường chứng khoán tại nước ngoài và các DN nước ngoài niêm yết trên thị trường chứng khoán của Canada.

Nếu các yêu cầu trong quá trình lập báo cáo kiểm toán tại Canada và Hoa Kỳ không thống nhất thì có thể gây nhầm lẫn nghiêm trọng trên thị trường và ảnh hưởng đến việc so sánh thông tin trên các thị trường vốn. Do đó, AASB sẽ xem xét kỹ lưỡng và thận trọng trước khi đưa ra quyết định cuối cùng”.

Ông Eric Turner - Giám đốc Phòng Chuẩn mực kiểm toán và Dịch vụ đảm bảo tại Hiệp hội Kế toán công chứng Canada (CPA Canada) - cho rằng: “Canada trì hoãn việc thực hiện chuẩn mực kiểm toán mới liên quan đến KAM có thể mang lại một số lợi ích, ít nhất là chúng tôi cũng có thể rút kinh nghiệm từ các nước đi trước và tìm ra một phương pháp áp dụng thuận tiện, phù hợp nhất để thực hiện hiệu quả các chuẩn mực kiểm toán mới tại Canada".

Các chuẩn mực kiểm toán quốc tế (ISA) đã được Canada thông qua và có hiệu lực từ ngày 15/12/2018. Tuy nhiên, Chuẩn mực kiểm toán 701 (CAS 701) quy định việc kiểm toán viên phải trình bày các KAM chưa áp dụng với mọi DN. Trong vài tháng tới, AASB sẽ đưa ra quyết định việc có nên hay không nên áp dụng CAS 701. Ủy ban cũng sẽ tổ chức các cuộc thảo luận cần thiết nhằm xem xét đánh giá các vấn đề kiểm toán trọng yếu sẽ được áp dụng cũng như lựa chọn thời gian thực hiện. 

Nếu được áp dụng, chuẩn mực mới này sẽ không cần sự thông qua của các nhà quản lý chứng khoán (như Ủy ban Chứng khoán Ontario - OSC) vì AASB hoạt động độc lập với các cơ quan quản lý chứng khoán của Canada. Tuy nhiên, ông Cameron McInnis, kế toán trưởng của OSC cho biết: “Chúng tôi ủng hộ việc áp dụng chuẩn mực này đối với các công ty, DN niêm yết trên TSX và đã khuyến khích AASB áp dụng cùng thời điểm với Hoa Kỳ”. 

Quá trình áp dụng chuẩn mực mới của Hoa Kỳ sẽ được chia ra thành 2 đợt, bắt đầu áp dụng với các công ty lớn, có tốc độ tăng trưởng cao. AASB lên kế hoạch sẽ áp dụng chuẩn mực kiểm toán mới cùng thời điểm Hoa Kỳ tiến hành đợt 2 của quá trình trên.

Chuẩn mực mới sẽ được áp dụng như thế nào?

Theo ông Jensen, đến nay, chưa có quốc gia nào trên thế giới phát hành các báo cáo kiểm toán đã áp dụng chuẩn mực kiểm toán mới để làm mẫu. Tuy nhiên, AASB sẽ tiếp cận thay đổi này theo từng giai đoạn nhằm hỗ trợ các kiểm toán viên, các ủy ban kiểm toán và các phóng viên thực hiện có hiệu quả các chuẩn mực mới. 

AASB cũng đang nghiên cứu kinh nghiệm của nhiều quốc gia, đặc biệt là Australia, trong việc áp dụng các chuẩn mực kiểm toán mới và sẽ xem xét, đánh giá kinh nghiệm, kết quả của những công ty, tổ chức áp dụng quy định mới này dưới sự giám sát của pháp luật cũng như các tổ chức tự nguyện áp dụng, lấy đó làm cơ sở cải thiện, phát triển báo cáo kiểm toán trong tương lai.

Một nội dung quan trọng trong các chuẩn mực kiểm toán quốc tế là kiểm toán viên của các công ty, DN đã niêm yết được yêu cầu phải trao đổi với nhau về các vấn đề kiểm toán chính mà họ đánh giá là có ý nghĩa quan trọng nhất trong mỗi cuộc kiểm toán. Hiện tại, các chuẩn mực cuối cùng của Canada đã được thông qua không có yêu cầu này mà chỉ dừng lại ở yêu cầu trình bày các KAM. Ủy ban Các chuẩn mực kiểm toán và dịch vụ đảm bảo quốc tế (IAASB) cũng đã yêu cầu cần áp dụng một số thay đổi, ví dụ, cần cung cấp thông tin giới thiệu về các công ty, DN được kiểm toán.

Ông Jensen cũng cho biết: “Báo cáo kiểm toán mới sẽ dài hơn, được chuẩn bị kỹ lưỡng hơn, cụ thể hơn so với trước đây. Chúng tôi sẽ sớm thảo luận về các vấn đề nào được coi là KAM, tuy nhiên vẫn phải chờ sau khi có quyết định chính thức cuối cùng về việc áp dụng chuẩn mực mới. Kiểm toán viên sẽ là những người đóng vai trò chủ chốt trong việc xác định các vấn đề nào là KAM, tại sao họ coi đó là những vấn đề kiểm toán quan trọng. Họ cũng sẽ phải tiết lộ bản chất của các KAM, các thông tin liên quan đến KAM này trong báo cáo tài chính và cuối cùng là cách thức  giải quyết, xử lý các KAM đó trong từng tình huống cụ thể”.

Những thay đổi trên được đánh giá sẽ cải thiện chất lượng các báo cáo và dịch vụ kiểm toán nói chung, đồng thời được coi là một cuộc cách mạng đối với diện mạo báo cáo kiểm toán. Tuy nhiên, AASB cũng thừa nhận rằng, để đảm bảo áp dụng hiệu quả các chuẩn mực mới, sự thay đổi quan trọng này cần  được các bên liên quan hỗ trợ tích cực. Đặc biệt, Canada và các nước đi sau cần chủ động học hỏi kinh nghiệm và thực tiễn của các quốc gia khác đã áp dụng những thay đổi trên. 

Vào cuối năm 2017, AASB đã xuất bản hướng dẫn soạn thảo báo cáo kiểm toán sửa đổi, đồng thời, gửi danh sách các chuẩn mực dự thảo tới các cơ quan cấp tỉnh nhằm bắt đầu thực hiện công tác tuyên truyền, vận động các kiểm toán viên sớm nắm bắt những thay đổi trên, đóng góp vào sự phát triển nghề nghiệp kế toán, kiểm toán của Canada nói chung.

Ủy ban này cũng đang hợp tác tích cực với CPA Canada và nhiều cơ quan khác nhằm đẩy mạnh công tác phát triển các nguồn lực, đảm bảo rằng các tổ chức nghề nghiệp được trang bị sẵn sàng trước khi áp dụng các chuẩn mực mới.

Trong vài tháng tới, AASB sẽ dần cung cấp các tài liệu đến các kiểm toán viên, những người thực hiện công tác soạn thảo báo cáo tài chính, các ủy ban kiểm toán, những người có vai trò quan trọng trong việc thực hiện các chuẩn mực kiểm toán mới…  Chủ tịch AASB Darrell Jensen cho biết, Ủy ban sẽ tiến hành quá trình hoàn thiện các thủ tục dưới sự giám sát chặt chẽ của một hội đồng trước khi đưa ra bất kỳ kết luận chính thức nào.