(BKTO)- Trước những vướng mắc trong việc xử lý hình sự đối với các hành vi vi phạm pháp luật về bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), tại Hội thảo “Trách nhiệm hình sự đối với các tội phạm phạm trong lĩnh vực bảo hiểm theo quy định của Bộ luật Hình sự và những vấn đề cần hướng dẫn thi hành” do Toà án nhân dân (TAND) tối cao phối hợp với BHXH Việt Nam vừa tổ chức, các ý kiến cho rằng, cần phải sớm ban hành văn bản hướng dẫn, nhằm bảo đảm áp dụng thống nhất, phù hợp trong thực tiễn.

Tại Hội thảo, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Đào Việt Ánh cho biết, quy mô Quỹ BHXH, BHYT, BHTN tương đối lớn. Hiện số người tham gia BHXH chiếm khoảng 30,4% số người trong độ tuổi lao động, số người tham gia BHYT chiếm khoảng 88% dân số cả nước. Hằng năm, Quỹ BHXH, BHYT chi trả cho 190 triệu lượt người hưởng. Cùng với quy mô lớn như vậy, tính chất hành vi vi phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN ngày càng phức tạp, tinh vi hơn. Vì vậy, những hành vi vi phạm đó nếu chỉ xử lý hành chính thì không đủ sức răn đe mà cần phải xử lý hình sự để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của người lao động.
 

Quang cảnh Hội thảo- Ảnh: N. Huế

Theo quy định của Luật BHXH năm 2014, tổ chức công đoàn được trao quyền khởi kiện ra Toà án đối với các hành vi vi phạm pháp luật về BHXH. Cơ quan BHXH đã cung cấp cho tổ chức công đoàn danh sách, hồ sơ các đơn vị nợ BHXH để phục vụ khởi kiện. Tuy nhiên, việc khởi kiện của tổ chức công đoàn vẫn gặp nhiều khó khăn do quy định về việc ủy quyền của người lao động, quyền khởi kiện của các tổ chức công đoàn trong các văn bản liên quan (Luật BHXH, Luật Công đoàn, Bộ Luật tố tụng dân sự) khó thực hiện và nhiều điểm chưa rõ.

Đặc biệt, Bộ luật Hình sự năm 2015 (hiệu lực từ 01/01/2018) đã bổ sung nhóm tội phạm trong lĩnh vực bảo hiểm, gồm: Tội gian lận trong kinh doanh bảo hiểm (Điều 213); Tội gian lận BHXH, BHTN (Điều 214); Tội gian lận BHYT (Điều 215); Tội trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động (Điều 216). Thế nhưng, theo ông Nguyễn Văn Tùng- Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học, Tòa án nhân dân tối cao: Sau hơn 01 năm Bộ luật có hiệu lực thi hành vẫn chưa khởi tố vụ án nào, dù cơ quan BHXH đã gửi gần 40 hồ sơ sang cơ quan điều tra. Một trong những nguyên nhân quan trọng là do quy định của Bộ luật Hình sự còn có những điểm chưa cụ thể, chưa chi tiết, cần phải có văn bản hướng dẫn bảo đảm áp dụng thống nhất, nếu không sẽ vướng mắc khi triển khai vào thực tiễn.

Trước thực trạng trên, ông Nguyễn Hòa Bình- Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, BHXH Việt Nam đề nghị, Tòa án nhân dân tối cao cần sớm ban hành Nghị quyết hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật Hình sự về các tội phạm liên quan đến bảo hiểm như: Dấu hiệu phạm tội trong lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN; thống nhất cách hiểu khái niệm “trốn đóng”, hành vi “gian dối” và “thủ đoạn khác”; hồ sơ, tài liệu cần thiết phục vụ công tác điều tra tội phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT, BH thất nghiệp; quy trình chuyển giao hồ sơ vụ việc có dấu hiệu tội phạm sang cơ quan công an; vai trò cơ quan BHXH trong thực hiện các quy định của Bộ luật Hình sự…

Ông Nguyễn Văn Tùng đề xuất: Nghị quyết cần hướng dẫn để thống nhất cách hiểu đối với một số khái niệm, tình tiết là yếu tố định tội, định khung hình phạt trong các điều luật, như: Gian lận BHXH, BHYT, BHTN; trốn đóng bảo hiểm; thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt…

Đối với tội gian lận BHXH, BHTN cần xác định rõ phạm vi BHXH bao gồm BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện, xác định thế nào là “chiếm đoạt” tiền bảo hiểm và hướng dẫn cụ thể việc xác định số tiền chiếm đoạt bị truy cứu trách nhiệm hình sự…

Đối với tội gian lận BHYT cần phải làm rõ chiếm đoạt tiền BHYT đối với những loại chế độ nào, các chi phí khác mà thực tế người bệnh không sử dụng là chi phí gì. Đồng thời, xác định rõ phạm vi xử lý tội trốn đóng BHXH tại Điều 216 của Bộ luật Hình sự chỉ là BHXH bắt buộc, không điều chỉnh BHXH tự nguyện và hướng dẫn cụ thể việc không đóng hoặc đóng không đầy đủ theo quy định từ 06 tháng trở lên là 06 tháng liên tiếp hay không liên tiếp…