(BKTO) – Nhất trí về chủ trương, sự cần thiết đầu tư các dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột, Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng (giai đoạn 1), song KTNN đề nghị Chính phủ chỉ đạo tính toán, rà soát kỹ sơ bộ tổng mức đầu tư (TMĐT), tính khả thi sơ bộ của tổng mức đầu tư, phương án thiết kế để đảm bảo khả năng cân đối nguồn vốn giai đoạn 2021-2025, nhằm triển khai cơ bản hoàn thành các dự án vào năm 2025.

 

Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Doãn Anh Thơ. Ảnh: quochoi.vn

Tính toán kỹ để giảm chi phí đầu tư

Chiều 13/5, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã cho ý kiến về việc trình Quốc hội xem xét, quyết định chủ trương đầu tư các dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột, Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng.

Phát biểu tại phiên họp, Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Doãn Anh Thơ cho biết, cùng với việc đánh giá về sự cần thiết, phương án thiết kế sơ bộ, hình thức đầu tư… KTNN đã cho ý kiến về TMĐT của từng dự án.

Theo đó, đối với Dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu giai đoạn 1, suất đầu tư bình quân (không tính chi phí giải phóng mặt bằng và dự phòng) của dự án thành phần 1 và dự án thành phần 3 (có 4 làn xe) là 152 tỷ đồng/1km; dự án thành phần 2 (có 6 làn xe) khoảng 214,3 tỷ đồng/1 km. Tính quy đổi cho toàn bộ dự án (bao gồm 3 dự án thành phần với 4 làn xe) khoảng 154 tỷ đồng/1 km, thấp hơn suất vốn đầu tư đã được Bộ Xây dựng công bố tại Quyết định số 65/QĐ-BXD ngày 20/01/2021.

Tuy nhiên, về cơ cấu chi phí, Phó Tổng Kiểm toán nhà nước chỉ rõ, chi phí quản lý, tư vấn, khác trong sơ bộ TMĐT tính 12% trên chi phí xây lắp và thiết bị, lớn hơn so với dự án đầu tư công cùng quy mô 4 làn xe, như: dự án Bến Lức - Long Thành tỷ lệ được tính 10%, dự án đường cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ tỷ lệ được tính 7%.

“Nếu điều chỉnh lại cơ cấu chi phí quản lý tư vấn khác trong sơ bộ thì TMĐT sẽ giảm được khoảng 415 tỷ đồng” - Phó Tổng Kiểm toán nhà nước cho biết.

Ngoài ra, nếu lựa chọn phương án mặt cắt ngang quy mô 4 làn xe như các dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025, dự án Trung Lương - Mỹ Thuận, dự án Mỹ Thuận - Cần Thơ đã được phê duyệt chủ trương đầu tư và dự án cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng đang được Chính phủ trình Quốc hội xem xét, phê duyệt chủ trương đầu tư, thì suất đầu tư xây dựng của dự án sẽ giảm còn 105 tỷ đồng/1 km, tương đương giảm chi phí xây dựng khoảng 3.197 tỷ đồng và giảm chi phí dự phòng khoảng 703 tỷ đồng.

Đối với dự án đầu tư xây dựng công trình đường bộ cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng, Tờ trình của Chính phủ thuyết minh số liệu sơ bộ TMĐT theo quy mô phân kỳ (4 làn xe) với tổng giá trị 44.691 tỷ đồng, bình quân khoảng 192,3 tỷ đồng/1km.

Theo KTNN, nếu xác định lại chi phí đầu tư hạng mục cầu và chi phí quản lý, tư vấn, chi phí khác của dự án theo đường bộ cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ, phù hợp với cách tính của hạng mục đường thì sẽ giảm khoảng được 1.110 tỷ đồng.

Trong đó, chi phí quản lý, tư vấn, chi phí khác trong sơ bộ TMĐT dự án nếu tính lại theo như dự án đường cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ giai đoạn 1 thì giảm khoảng 570,6 tỷ đồng. 

Chi phí xây dựng cầu trong TMĐT của dự án là 13.509 tỷ đồng. Nếu tính chi phí xây dựng cầu dựa trên suất đầu tư của dự án đường cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ thì tổng chi phí xây dựng cầu của dự án cũng giảm được khoảng 540 tỷ đồng…

Đối với dự án xây dựng đường bộ cao tốc Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột theo Tờ trình của Chính phủ, sơ bộ TMĐT bình quân 167,11 tỷ đồng/km.

Qua tham khảo, so sánh với suất vốn đầu tư của một số dự án có cùng quy mô, có tính chất tương đồng về mặt địa lý và hình thức đầu tư thuộc tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025 cho thấy có sự chênh lệch tương đối lớn về mặt giá trị.

Cụ thể như: dự án cao tốc đoạn Vạn Ninh - Cam Lộ suất vốn đầu tư khoảng 130,72 tỷ đồng/km, thấp hơn khoảng 36,39 tỷ đồng/km; dự án cao tốc đoạn Hoài Nhơn - Quy Nhơn suất vốn đầu tư khoảng 146,1 tỷ đồng/km, thấp hơn 21 tỷ đồng; dự án Vân Phong - Nha Trang thì suất vốn đầu tư khoảng 138,87 tỷ đồng/km thì thấp hơn 28,24 tỷ đồng/1 km…

Từ những dữ liệu trên, KTNN đề xuất Chính phủ cần chỉ đạo Bộ Giao thông vận tải, cơ quan liên quan tính toán, rà soát kỹ sơ bộ tổng mức đầu tư, tính khả thi sơ bộ của tổng mức đầu tư, phương án thiết kế để đảm bảo khả năng cân đối nguồn vốn giai đoạn 2021-2025 để triển khai cơ bản hoàn thành dự án vào năm 2025 – Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Doãn Anh Thơ nêu ý kiến của KTNN.

Cân nhắc về nguồn vốn đầu tư và phương án thu hồi vốn

Về sơ bộ nguồn vốn đầu tư của 03 dự án, Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Doãn Anh Thơ nêu rõ, 03 dự án sử dụng nguồn vốn từ Chương trình phục hồi phát triển kinh tế - xã hội, nguồn vốn của ngân sách địa phương cam kết và từ nguồn tăng thu, tiết kiệm chi của ngân sách trung ương, song Chính phủ chưa nêu rõ số vốn cụ thể; đặc biệt là nguồn của địa phương cam kết rất lớn nhưng Chính phủ cũng chưa làm rõ nguồn này.
 

UBTVQH cho ý kiến về việc trình Quốc hội xem xét, quyết định chủ trương đầu tư các dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Châu Đốc – Cần Thơ - Sóc Trăng, Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột, Biên Hòa - Vũng Tàu (giai đoạn 1). Ảnh: quochoi.vn

Trong khi đó, mỗi nguồn vốn có một mục tiêu riêng để bố trí. Riêng nguồn vốn từ Chương trình phục hồi phát triển kinh tế - xã hội nếu bố trí cho các dự án này còn liên quan đến các mục tiêu theo Nghị quyết 43 của Quốc hội. Vì vậy, việc bố trí nguồn vốn này vào 3 tuyến đường cần cân nhắc để đảm bảo các mục tiêu về tăng trưởng kinh tế theo Nghị quyết 43.

KTNN kiến nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Giao thông vận tải xem xét để bổ sung cụ thể giá trị nguồn vốn từ vốn đầu tư công trung hạn 2021-2025, Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và nguồn vốn ngân sách địa phương cấp cho dự án. Đồng thời, bổ sung nhu cầu vốn đối với mỗi kỳ kế hoạch đầu tư công trung hạn, bảo đảm tuân thủ Luật Đầu tư công.

Về phương án thu hồi vốn, theo Tờ trình của Chính phủ, 03 dự án nêu trên, sau khi hoàn thành sẽ tổ chức thu phí để hoàn trả vốn ngân sách trung ương đã bố trí đầu tư cho dự án theo quy định của pháp luật.

Tuy nhiên, KTNN chỉ rõ, đến nay Chính phủ chưa có quy định cụ thể về thu phí sử dụng dịch vụ đường bộ cao tốc do Nhà nước đầu tư để làm cơ sở triển khai thực hiện. Đồng thời, Chính phủ cần xem xét xây dựng phương án thu phí cụ thể và có cơ chế phân chia nguồn thu phù hợp giữa trung ương và địa phương vì vốn đầu tư bao gồm cả ngân sách trung ương và ngân sách địa phương.

Góp ý về cơ chế tổ chức thực hiện các dự án, KTNN chỉ rõ, 3 dự án này là các dự án quan trọng quốc gia thực hiện trong thời gian ngắn từ 2022-2025. Việc phân cấp ủy quyền cho các địa phương có dự án đi qua tác động đến nhiều luật, nhiều ngành, nhiều lĩnh vực cần phải xem xét chủ thể hợp lý.

Mặt khác, việc đề xuất giao cho các tỉnh, thành phố có dự án đi qua tổ chức thực hiện sẽ có những vướng mắc như: không đảm bảo tính đồng bộ khi mỗi địa phương sẽ triển khai một cách khác nhau; công tác chỉ đạo điều hành thực hiện dự án sẽ phân tán, không tập trung, khó khăn trong phân đoạn dự án, thẩm quyền phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi của dự án và thực hiện đầu tư theo Luật Đầu tư công; năng lực quản lý dự án của các địa phương được giao nhiệm vụ còn hạn chế.

Mặt khác, các dự án thiết kế 3 bước (thiết kế cơ sở, thiết kế kỹ thuật, thiết kế bản vẽ thi công), cơ quan chủ quản là Bộ Giao thông vận tải. Bước nghiên cứu tiền khả thi chủ yếu nghiên cứu trên bản đồ tỷ lệ 1/5.000; 1/10.000, do đó khi giao về các địa phương cần lưu ý tính đồng bộ của dự án như công tác lập, thẩm định, phê duyệt các tiểu dự án thành phần, các đoạn giáp ranh dễ bị ảnh hưởng đến chất lượng và tiến độ thực hiện dự án tuyến cao tốc với yêu cầu kỹ thuật chặt chẽ và tính đồng bộ cao./.