(BKTO) - Việc đầu tư, mua sắm thiếu kế hoạch, lập danh mục mua sắm chưa sát nhu cầu thực tế, thiếu căn cứ xây dựng giá kế hoạch; công tác đấu thầu thiếu chặt chẽ, khách quan… là những hạn chế chủ yếu được KTNN phát hiện qua cuộc kiểm toán Chuyên đề công tác đầu tư, mua sắm, quản lý và sử dụng trang thiết bị y tế (TTBYT) năm 2015 và các năm trước sau có liên quan đối với Bộ Y tế và 8 tỉnh, thành phố trực thuộc T.Ư (gồm: Hà Nội, Hải Phòng, Cần Thơ, Thái Nguyên, Lai Châu, Nghệ An, Hà Giang, Bình Dương).

Thiếu căn cứ xác định danh mục mua sắm trang thiết bị y tế

Đánh giá công tác đầu tư, mua sắm TTBYT là tài sản cố định, KTNN nêu rõ, tại thời điểm kiểm toán (tháng 7/2016), Bộ Y tế đã xây dựng trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt “Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống y tế đến năm 2010 và tầm nhìn đến năm 2020”, “Quy hoạch phát triển mạng lưới khám, chữa bệnh đến năm 2010 và tầm nhìn 2020” và đang trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt “Quy hoạch phát triển hệ thống y tế Việt Nam đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030”, tuy nhiên, Bộ chưa xây dựng kế hoạch trung hạn, dài hạn về đầu tư mua sắm TTBYT để làm căn cứ xác định nhu cầu mua sắm hằng năm.

Qua kiểm toán, KTNN phát hiện, tại TP. Hà Nội có tình trạng đầu tư, mua sắm TTBYT cho các bệnh viện không thuộc Quy hoạch phát triển hệ thống y tế của Thành phố. Trong khi đó, một số danh mục được đầu tư, phải hoàn thành trong giai đoạn 2011-2015 lại chưa được khởi công xây dựng hoặc chưa hoàn thành.

Bên cạnh đó, tại một số đơn vị được kiểm toán, công tác lập dự toán chưa được thực hiện đầy đủ, còn mang tính hình thức, chưa bố trí đủ kinh phí để thực hiện công tác kiểm định, kiểm chuẩn, bảo dưỡng, sửa chữa TTBYT theo quy định. Một số đơn vị lập danh mục TTBYT chưa phù hợp, chưa sát với nhu cầu thực tế dẫn đến phải phê duyệt điều chỉnh, bổ sung; lập giá kế hoạch chưa có căn cứ, cơ sở tin cậy. 

KTNN cũng chỉ ra rằng, Bộ Y tế đã thẩm định, phê duyệt dự toán chậm, vượt thời gian quy định; một số gói thầu phê duyệt danh mục mua sắm còn thiếu căn cứ, chưa tổng hợp hết ý kiến của các thành viên trong Hội đồng khoa học. Thậm chí, tại tỉnh Lai Châu còn không thành lập Hội đồng khoa học để thẩm định danh mục y tế trước khi đầu tư. Tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, Hội đồng khoa học họp thông qua danh mục cấu hình sơ bộ và dự toán TTBYT một số gói thầu cho có thủ tục để hợp lý hóa, không tiếp thu ý kiến thẩm định của Vụ Trang thiết bị và Công trình y tế, không trình Bộ Y tế phê duyệt kế hoạch đấu thầu mà thực hiện mua trực tiếp theo kết quả đấu thầu của bệnh viện khác.

Trong công tác lựa chọn nhà thầu cung cấp TTBYT, một số cơ sở y tế lập hồ sơ mời thầu chưa đầy đủ, không đảm bảo tính cạnh tranh. Công tác xét thầu tại một số gói thầu thực hiện chưa đúng quy định; chấm thầu chưa bám sát yêu cầu của hồ sơ mời thầu dẫn đến sai lệch kết quả đánh giá. Một số gói thầu thương thảo, ký hợp đồng chưa chặt chẽ; nghiệm thu đưa vào sử dụng một số thiết bị không đảm bảo theo cam kết…

Bất cập “một mặt hàng, nhiều mức giá”

Đối với việc đầu tư, mua sắm TTBYT là vật tư, hóa chất, công cụ, dụng cụ, qua kiểm toán cho thấy, hầu hết các đơn vị xây dựng giá kế hoạch chỉ dựa trên báo giá của các nhà cung ứng mà không căn cứ trên kết quả trúng thầu của năm trước và các đơn vị lân cận trên địa bàn. Hầu hết các đơn vị lập kế hoạch không sát thực tế nên một số vật tư, hóa chất có giá trúng thầu giảm nhiều so với giá kế hoạch, giá trị thực hiện thấp so với hợp đồng đã ký; một số danh mục không có nhà thầu nào tham dự hoặc chỉ có 1 đơn vị tham dự thầu và trúng thầu nên không có sự so sánh cạnh tranh về giá.

Cũng theo đánh giá của KTNN, công tác thẩm định và phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu của Bộ Y tế còn chậm. Đặc biệt, Bộ chưa cập nhật được giá trúng thầu của vật tư, hóa chất trên phạm vi toàn quốc để làm cơ sở dữ liệu phục vụ cho công tác xây dựng và phê duyệt giá kế hoạch, lựa chọn nhà thầu; chưa có hướng dẫn phân loại các vật tư, hóa chất theo nhóm, chất lượng, tiêu chuẩn kỹ thuật phù hợp với từng loại dịch vụ y tế để làm căn cứ phê duyệt giá kế hoạch, tránh tình trạng một mặt hàng nhưng có nhiều đơn vị trúng thầu với các mức giá khác nhau.

Qua kiểm toán tổng hợp cho thấy, có nhiều loại vật tư, hóa chất giá trúng thầu giảm so với giá kế hoạch như: Bệnh viện K có 7 loại giảm từ 34,9 - 449,5%; Viện Huyết học - Truyền máu T.Ư có 4 loại giảm từ 33 - 191%; Bệnh viện Thống nhất có 5 loại giảm từ 40,3 - 238,3%... 
Hơn nữa, hầu hết các bệnh viện có sự phê duyệt giá kế hoạch khác nhau cho một loại vật tư, hóa chất và cùng một nhà cung cấp, giữa giá được phê duyệt cao nhất và thấp nhất có sự khác biệt rất lớn. Trong đó, nhóm vật tư có loại gấp 6,7 lần (giá 1 kim cánh bướm của Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức là 1.090 đồng, Bệnh viện Chợ Rẫy là 7.350 đồng), có loại gấp 4,8 lần (giá 1 dây truyền huyết thanh tại Bệnh viện Bạch Mai là 3.675 đồng, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức là 18.000 đồng). Tương tự, nhóm hóa chất có loại gấp 5,8 lần, có loại gấp 3,1 lần và có loại gấp 3 lần.

Tại các địa phương, KTNN phát hiện hiện tượng chia nhỏ gói thầu để thực hiện chỉ định thầu. Cùng với đó, việc thẩm định kế hoạch, lựa chọn nhà thầu còn mang tính hình thức, bất cập khi xác định theo báo giá do chủ đầu tư thu thập từ các DN cung cấp (không phải là đơn vị nhập khẩu chính thức), thiếu sự phân tích, đánh giá của đơn vị chuyên môn nên chưa phản ánh chính xác, khách quan giá thị trường.

Bên cạnh đó, KTNN cũng chỉ ra, trong công tác lựa chọn nhà thầu, một số hồ sơ mời thầu thông số quá chi tiết; chưa quy định đầy đủ về thời hạn sử dụng của vật tư, hóa chất tại thời điểm cung cấp; tiêu chuẩn đánh giá về mặt kỹ thuật còn bất cập. Công tác chấm thầu chưa chặt chẽ, thiếu khách quan, chưa chính xác dẫn đến sai lệch kết quả đánh giá. Một số gói thầu hợp đồng ký không chặt chẽ về tiến độ cung cấp hàng hóa; nhiều danh mục vật tư, hóa chất được bàn giao không đáp ứng yêu cầu về hạn sử dụng theo cam kết, cá biệt có những hóa chất hạn sử dụng chỉ còn 6 ngày. (Kỳ sau đăng tiếp)