(BKTO) - Trong điều kiện NSNN còn hạn hẹp, Chính phủ đã thực hiện chủ trương xã hội hóa (XHH) đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông (KCHTGT) và đạt được những kết quả quan trọng, mạng lưới giao thông của nước ta từng bước được hoàn thiện, nhiều dự án quy mô lớn đã hoàn thành và đưa vào khai thác. Lãnh đạo Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT) khẳng định, việc triển khai các dự án giao thông theo hình thức XHH là nhiệm vụ số một của ngành GTVT trong giai đoạn tiếp theo.


23 dự án sẽ triển khai trong năm 2016

Trong giai đoạn 2011-2015, hơn 370 nghìn tỷ đồng được huy động để đầu tư xây dựng KCHTGT. Trong đó huy động theo hình thức BOT (xây dựng - kinh doanh - chuyển giao), PPP (hợp tác công - tư)… là 121.833 tỷ đồng. Theo tính toán của Bộ GTVT, từ nay đến năm 2020 dự kiến ngành GTVT sẽ huy động khoảng 288 nghìn tỷ đồng để đầu tư KCHTGT. Cụ thể, đường bộ sẽ huy động khoảng 164 nghìn tỷ, hàng hải 44 nghìn tỷ, hàng không 55 nghìn tỷ, đường thủy nội địa 11 nghìn tỷ và đường sắt 14 nghìn tỷ đồng.

Ông Nguyễn Danh Huy - Vụ trưởng, Trưởng Ban quản lý các dự án PPP (Bộ GTVT) cho biết, hiện Bộ GTVT đang quản lý 80 dự án đầu tư theo hình thức PPP với tổng mức đầu tư (TMĐT) 223.670 tỷ đồng; trong số này đã hoàn thành đưa vào khai thác 33 dự án, với TMĐT 41.677 tỷ đồng; đang triển khai 47 dự án, với tổng mức đầu tư 181.993 tỷ đồng. Hiện nay, Bộ GTVT đang chỉ đạo nghiên cứu triển khai 62 dự án, bao gồm 42 dự án lĩnh vực đường bộ; 7 dự án hàng không; 6 dự án đường thủy nội địa; 5 dự án đường sắt và 2 dự án hàng hải. Theo kế hoạch, từ nay đến hết năm 2016, Bộ GTVT sẽ hoàn tất việc lựa chọn nhà đầu tư để triển khai 23 dự án với TMĐT khoảng 39.899 tỷ đồng, trong đó vốn nhà đầu tư khoảng 39.425 tỷ đồng. Đồng thời hoàn tất việc lựa chọn nhà đầu tư để triển khai 3 dự án vào đầu năm 2017.

Nhiều chuyên gia cho rằng, việc triển khai theo hình thức PPP trong lĩnh vực giao thông tại Việt Nam có rất nhiều tiềm năng phát triển trong tương lai, tạo điều kiện hoàn thiện hệ thống GTVT nói riêng và kết cấu hạ tầng của Việt Nam nói chung. Nhu cầu đầu tư các dự án PPP giao thông tại Việt Nam là rất lớn, tạo nhiều cơ hội cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Bên cạnh đó, Chính phủ đang nỗ lực triển khai mô hình PPP theo đúng thông lệ quốc tế có sự kết hợp chia sẻ kinh nghiệm thành công của một số nước trên thế giới. Điều này nhận được sự đồng thuận mạnh mẽ từ các Chính phủ, tổ chức tài chính và nhà đầu tư quốc tế. Có thể xem PPP là một công cụ hữu hiệu để huy động thêm nguồn lực cho đầu tư phát triển và là giải pháp tăng hiệu quả đầu tư nhờ phân công hợp lý giữa khu vực công và khu vực tư theo hướng mỗi khu vực đảm nhiệm phần công việc mà mình có lợi thế hơn.  

Cần cơ chế giám sát rõ ràng

Tuy nhiên, hình thức PPP không chỉ đơn thuần có những ưu điểm mà luôn tồn tại những nguy cơ. Nếu không có cơ chế giám sát rõ ràng, minh bạch cũng như luận chứng kinh tế kỹ thuật hợp lý thì dự án PPP có thể gây thiệt hại cho cộng đồng (trường hợp nhà nước nhượng bộ quá nhiều, hoặc DN thu quá nhiều trong thời gian quá dài; hoặc thu chi không công khai, minh bạch, cạnh tranh không lành mạnh). Hơn nữa, vì mục đích lợi nhuận, nhiều khả năng nhà đầu tư BOT sẽ cố gắng tìm cách đẩy giá công trình lên cao, tăng mức thu phí và kéo dài thời gian hoàn vốn. Điều này dẫn tới việc tất cả đổ lên vai người sử dụng, làm gia tăng chi phí đầu vào của nền kinh tế. PGS.TS Phạm Quý Ngọ - nguyên Trưởng khoa Chính sách công - Học viện Chính sách và Phát triển (Bộ Kế  hoạch - Đầu tư) cho rằng: “Nếu không làm nghiêm ngặt, để thả lỏng có thể dẫn đến việc DN khai tăng tổng vốn đầu tư, tăng thời gian khai thác, hoặc trong khi khai thác nhà đầu tư kêu lỗ để tăng mức thu phí…”.

Phát biểu tại cuộc họp mới đây về tình hình triển khai các dự án đang chuẩn bị đầu tư theo hình thức PPP trong các lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ GTVT, Thứ trưởng phụ trách Bộ GTVT Nguyễn Hồng Trường khẳng định, việc triển khai các dự án giao thông theo hình thức XHH là nhiệm vụ số một của ngành GTVT trong năm 2016. Do đó, các cơ quan, đơn vị thuộc Bộ GTVT khẩn trương hoàn thiện thủ tục đầu tư và triển khai xây dựng các dự án PPP trong năm nay. Bên cạnh đó, Ban quản lý các dự án PPP cần bổ sung, công bố thêm các dự án đầu tư theo hình thức PPP trong năm 2017 và những năm tiếp theo để các nhà đầu tư quan tâm sớm có được thông tin. Đồng thời, Ban cần tham mưu cho Bộ đưa ra các cơ chế cần thiết, chủ động giải quyết các vấn đề liên quan nhằm đẩy nhanh tiến độ dự án.