(BKTO) - Bộ Công Thương cho biết, tính đến hết tháng 6/2017, công tác rà soát quy hoạch thủy điện nhỏ về cơ bản đã tương đối đầy đủ, chi tiết trên phạm vi cả nước, đảm bảo các yêu cầu Nghị quyết 62 của Quốc hội. Theo đó, tổng thể quy hoạch thủy điện nhỏ trên địa bàn toàn quốc sau rà soát là 713 dự án với tổng công suất hơn 7.200 MW.

Hoàn tất rà soát quy hoạch thủy điện nhỏ

Trong số 713 dự án thủy điện nhỏ nêu trên, đã có 264 dự án với tổng công suất hơn 2.600 MW được đưa vào vận hành khai thác; 146 dự án đang thi công xây dựng với tổng công suất hơn 1.800 MW; 250 dự án đang nghiên cứu đầu tư với tổng công suất gần 2.500 MW và 53 dự án chưa nghiên cứu đầu tư.

Thống kê cho thấy, các nhà máy thủy điện đang được đầu tư, xây dựng trên địa bàn 38 tỉnh, thành phố của cả nước. Trước năm 2013, công tác quy hoạch thủy điện nhỏ do UBND các tỉnh tổ chức lập, thẩm định và quyết định sau khi có ý kiến thỏa thuận của Bộ Công Thương. Tuy nhiên, việc kiểm soát về chất lượng quy hoạch, chất lượng xây dựng công trình đối với thủy điện nhỏ còn hạn chế, bộc lộ nhiều bất cập, chủ trương quy hoạch giữa các tỉnh cũng có nhiều khác biệt... Vì vậy, để thống nhất chung quản lý nhà nước đối với quy hoạch thủy điện trên phạm vi toàn quốc, ngày 27/12/2012, Bộ Công Thương đã ban hành Thông tư số 43/2012/TT-BCT (Thông tư 43) về quản lý quy hoạch, đầu tư xây dựng dự án thủy điện và vận hành khai thác công trình thủy điện. Theo đó, công tác quy hoạch thủy điện nhỏ do UBND các tỉnh tổ chức lập, thẩm tra và trình Bộ Công Thương thẩm định và quyết định ban hành. 

Trước những hệ lụy tiêu cực ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội, môi trường của nhiều địa phương do phát triển một cách ồ ạt các công trình thủy điện và thiếu kiểm soát, tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XIII, ngày 27/11/2013, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết 62/QH13 về tăng cường công tác quản lý quy hoạch, đầu tư xây dựng, vận hành khai thác các công trình thủy điện. Ngày 18/02/2014, Chính phủ ban hành Nghị quyết 11 về Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết 62 của Quốc hội. Trên cơ sở đó, ngày 10/3/2014, Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định số 2046/QĐ-BCT về Kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết 62 của Quốc hội và Nghị quyết 11 của Chính phủ.

Thực hiện Kế hoạch hành động, Bộ Công Thương đã phối hợp với UBND các tỉnh có dự án thủy điện trên địa bàn và các Bộ, ngành liên quan để tổ chức lập quy hoạch thủy điện toàn quốc. Hơn nữa, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công Thương tiếp tục phối hợp với UBND các tỉnh có dự án thủy điện để rà soát, đánh giá quản lý quy hoạch và đầu tư xây dựng các dự án thủy điện theo tiêu chí đặt ra; chủ động đề xuất và thống nhất loại khỏi quy hoạch các dự án thủy điện nhỏ chưa có nhà đầu tư quan tâm, quy mô nhỏ, đấu nối khó khăn, diện tích chiếm đất lớn... Mặt khác, trong quá trình thẩm định phê duyệt quy hoạch thủy điện nhỏ, cơ quan chức năng còn đánh giá kỹ lưỡng các chỉ tiêu về kinh tế - kỹ thuật và các tiêu chí về môi trường - xã hội đối với các dự án thủy điện để kiên quyết loại bỏ hoặc điều chỉnh cho hợp lý. 

Loại bỏ hàng trăm dự án 

Người phát ngôn của Bộ Công Thương cho biết, sau hơn 3 năm thực hiện rà soát quy hoạch theo Nghị quyết 62 của Quốc hội, Bộ đã quyết định loại khỏi quy hoạch 471 dự án thủy điện, trong đó có 8 dự án thủy điện bậc thang với tổng công suất 655 MW và 463 dự án thủy điện nhỏ với tổng công suất khoảng 1.404 MW. Đây được đánh giá là các dự án tác động tiêu cực đối với môi trường - xã hội, hiệu quả kinh tế thấp, ảnh hưởng đến quy hoạch dự án ưu tiên khác tại khu vực. Đáng chú ý, cơ quan rà soát cũng quyết định không xem xét bổ sung quy hoạch 213 vị trí tiềm năng thủy điện với tổng công suất xấp xỉ 349 MW.

Lãnh đạo Bộ Công Thương nhấn mạnh, đối với các dự án còn lại sau khi đã loại khỏi quy hoạch, UBND các tỉnh vẫn sẽ tiếp tục xem xét thu hồi chủ trương đầu tư đối với các dự án có trong quy hoạch nhưng Chủ đầu tư vẫn không triển khai thực hiện theo đúng thời hạn trong Giấy chứng nhận đầu tư đã được cấp.

Song song với việc rà soát các dự án thủy điện nhỏ, cơ quan rà soát cũng đã xem xét lại Quy hoạch bậc thang thủy điện trên các hệ thống sông lớn. Kết quả, dự án thủy điện Đồng Nai 6A và Đồng Nai 6B với tổng công suất 241 MW đã bị loại khỏi quy hoạch do những đánh giá tác động tiêu cực đối với môi trường - xã hội của khu vực xây dựng công trình.

Như vậy, đến nay, các cấp có thẩm quyền đã phê duyệt quy hoạch tổng số 110 dự án thủy điện bậc thang với tổng công suất 17.540 MW. Hiện tại, đã có 68 dự án được đưa vào vận hành khai thác với tổng công suất 15.064 MW; 25 dự án đang thi công xây dựng với tổng công suất 1.643 MW; 14 dự án đang nghiên cứu đầu tư và 3 dự án chưa nghiên cứu đầu tư.

Được biết, đối với Quy hoạch bậc thang thủy điện trên các hệ thống sông lớn, các cơ quan tư vấn chuyên ngành đã nghiên cứu, cập nhật hiện trạng và quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội trên lưu vực, đặc biệt là vấn đề khai thác, sử dụng nước, chống lũ; đồng thời đã nghiên cứu kết hợp nhiệm vụ điều tiết lưu lượng về mùa kiệt và cắt giảm lũ cho hạ du; nghiên cứu kết hợp khai thác thủy điện tại một số công trình thủy lợi đã và đang nghiên cứu quy hoạch…