(BKTO)- Trong bối cảnh phát triển đối tượng tham gia Bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện đang gặp nhiều khó khăn do đối tượng tham gia là người lao động (NLĐ) khu vực phi chính thức có thu nhập không ổn định, chủ trương áp dụng gói BHXH tự nguyện ngắn hạn và linh hoạt mới, bên cạnh chế độ BHXH tự nguyện hiện hành sẽ giúp gia tăng cơ hội tham gia chính sách cho NLĐ.

Số lượng tham gia còn hạn chế

BHXH tự nguyện là chính sách an sinh xã hội dài hạn hướng tới BHXH toàn dân, để mọi người dân đều có lương hưu khi hết tuổi lao động. Tuy nhiên, sau hơn 10 năm triển khai thực hiện chính sách, số người tham gia vẫn thấp hơn nhiều so với kỳ vọng. Tính đến ngày 31/10/2019, tổng số người tham gia BHXH là 15,414 triệu người. Trong đó, tổng số người tham gia BHXH tự nguyện là 499 nghìn người (chỉ chiếm 3,23% tổng số người tham gia BHXH).

Từ góc độ cơ quan thực hiện chính sách, đại diện Ban Thu (BHXH Việt Nam) cho biết, theo từng giai đoạn, BHXH Việt Nam đã có những giải pháp phù hợp để phát triển BHXH tự nguyện. Đặc biệt, kể từ sau Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 23/5/2018 về cải cách chính sách BHXH, với định hướng chính trị thực hiện “BHXH toàn dân”, BHXH Việt Nam đã, đang và sẽ tiếp tục triển khai nhiều giải pháp đồng bộ và quyết liệt. Cụ thể, BHXH đã đề xuất với Chính phủ tăng mức hỗ trợ cho người tham gia BHXH tự nguyện hoặc linh hoạt hơn về mức hỗ trợ, như mức hỗ trợ tối thiểu bằng 30%, 25%, 10% để địa phương nào có điều kiện, kinh tế phát triển thì có thể hỗ trợ thêm một phần mức đóng cao hơn cho người tham gia BHXH tự nguyện.
 

NLĐ mong chờ thêm những hình thức gói BHXH tự nguyện linh hoạt, ngắn hạn, phù hợp với điều kiện- Ảnh: Internet

Đồng thời, đề nghị các địa phương giao chỉ tiêu phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện trong chỉ tiêu phát triển kinh tế-xã hội của địa phương theo Nghị quyết số 102/2018/NQ-CP của Chính phủ về giao chỉ tiêu phát triển BHXH. Bên cạnh đó, BHXH thường xuyên sơ kết, tổng kết, đánh giá những tồn tại, hạn chế nguyên nhân chậm phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện; đưa ra các giải pháp nhằm tăng nhanh đối tượng tham gia.

Còn theo Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH), mặc dù Nhà nước đã có một số chính sách nhằm khuyến khích tham gia BHXH tự nguyện, song số người tham gia chưa đạt kết quả như kỳ vọng. Do đó, bên cạnh việc thực hiện đồng bộ các giải pháp, cũng cần phải có những chính sách đột phá mới có thể hoàn thành mục tiêu Trung ương đặt ra.

Một trong những giải pháp được kỳ vọng sẽ tạo đột phá trong vấn đề này, theo Bộ LĐ-TB&XH, đó là xây dựng gói BHXH tự nguyện ngắn hạn, linh hoạt phù hợp với đặc điểm thu nhập của NLĐ. Hiện, cơ quan này đã có Tờ trình Thủ tướng Chính phủ về việc thực hiện thí điểm gói BHXH tự nguyện ngắn hạn và linh hoạt nhằm thu hút NLĐ đến với chính sách BHXH tự nguyện.

Linh hoạt, phù hợp với đối tượng tham gia

Theo Bộ LĐ-TB&XH, gói BHXH mới được thiết kế trên cơ sở của chính sách BHXH tự nguyện hiện hành (chế độ hưu trí và tử tuất). Ba gói BHXH tự nguyện mới được đề xuất bổ sung, gồm:

* Bổ sung chế độ thai sản

Gói BHXH này được thiết kế trên cơ sở của chính sách BHXH tự nguyện hiện hành (chế độ hưu trí và tử tuất). Gói được bổ sung thêm quyền lợi về thai sản khi NLĐ sinh con với điều kiện NLĐ đã đóng BHXH tự nguyện từ đủ 12 tháng trở lên và không được nhận BHXH một lần.

Ưu điểm của gói này là có thể thu hút sự tham gia của nhóm NLĐ đang trong độ tuổi sinh đẻ, đáp ứng được một phần nhu cầu trước mắt, gia tăng tính hấp dẫn của chính sách BHXH tự nguyện.

Tuy nhiên, nhược điểm của gói này là khó cân đối về tài chính, cần đến sự hỗ trợ của NSNN. Lý do là, quy định NLĐ đóng không khả thi và không bảo đảm sự tham gia lâu dài, bền vững do có thể phát sinh lựa chọn ngược. Có thể NLĐ khi chuẩn bị mang thai mới tham gia. Sau khi sinh con hưởng chế độ, họ sẽ không tiếp tục tham gia BHXH.

* Bổ sung chế độ ốm đau

Gói BHXH này bổ sung thêm quyền lợi được hưởng khi NLĐ gặp rủi ro ốm đau, tối đa 30 ngày trong một năm, với điều kiện NLĐ đang đóng BHXH tự nguyện và không được nhận BHXH một lần.

Ưu điểm của gói BHXH này là có thể thu hút sự tham gia của nhóm NLĐ có nhiều nguy cơ gặp rủi ro ốm đau, đáp ứng được một phần nhu cầu trước mắt, gia tăng tính hấp dẫn của chính sách BHXH tự nguyện. Tuy nhiên, gói này cũng cần đến sự hỗ trợ của NSNN do quy định NLĐ đóng là không khả thi. Mức độ thu hút phụ thuộc rất lớn vào mức trợ cấp được hưởng và mức độ thuận tiện trong thủ tục, hồ sơ giải quyết hưởng chế độ.

* Bổ sung chế độ trợ cấp gia đình/trẻ em

Gói BHXH này bổ sung thêm quyền lợi được hưởng khi NLĐ tham gia BHXH tự nguyện có con dưới 6 tuổi. Sẽ có trợ cấp hàng tháng bằng 350.000 đồng/con cho đến khi con đủ 6 tuổi, với điều kiện NLĐ đang đóng BHXH tự nguyện và không được nhận BHXH một lần.

Gói BHXH này có thể thu hút sự tham gia của nhóm NLĐ có con dưới 6 tuổi, đáp ứng được một phần nhu cầu trước mắt, gia tăng tính hấp dẫn của chính sách BHXH tự nguyện. Tuy vậy, vẫn cần sự đóng góp thêm của NLĐ (1,5%) và sự hỗ trợ của NSNN.

Qua tổng hợp ý kiến của các Bộ, ngành, về cơ bản, các ý kiến tham gia đều cho rằng, cần thiết phải nghiên cứu, xây dựng gói BHXH tự nguyện ngắn hạn linh hoạt nhằm mở rộng đối tượng tham gia, để NLĐ có nhiều sự lựa chọn tham gia và thụ hưởng.

Box: Nghị quyết số 28-NQ/TW đặt ra mục tiêu đến năm 2030, có 5% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHXH tự nguyện (khoảng 2,69 triệu người). Điều này đồng nghĩa với việc bình quân mỗi năm cần phát triển thêm trên 200 nghìn người tham gia mới.

Kế hoạch phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện năm 2019 đặt mục tiêu tốc độ gia tăng đối tượng tham gia BHXH tự nguyện năm sau so với năm trước ít nhất bằng 50%; phấn đấu hết năm 2019, số người tham gia BHXH tự nguyện đạt trên 450 nghìn người (tăng hơn 200 nghìn người so với năm 2018).