(BKTO) - Mặc dù số lượng người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH), trên địa bàn tỉnh Phú Thọ gia tăng hàng năm song số người hưởng BHXH một lần cũng ở mức cao, đặc biệt, cơ quan chức năng phát hiện không ít trường hợp trục lợi chế độ BHXH.

Cán bộ BHXH tỉnh Phú Thọ đang trao đổi với khách hàng về chính sách BHXH- Ảnh: ST

Số người hưởng BHXH một lần tăng cao

Bám sát chỉ tiêu phát triển đối tượng tham gia BHXH của Chính phủ, tỉnh Phú Thọ đã đưa các chỉ tiêu phát triển đối tượng tham gia BHXH của tỉnh vào kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội hàng năm trong đó phân tích, đánh giá tính khả thi và đưa ra giải pháp để thực hiện. Nhờ đó, số đơn vị cũng như đối tượng tham gia BHXH hàng năm đều tăng so với năm trước.

Năm 2016 toàn tỉnh có 3.834 đơn vị (1.649 DN) tham gia BHXH, 135.761 người tham gia BHXH bắt buộc, 7.217 người tham gia BHXH tự nguyện. Đến hết tháng 9/2019 có 5.348 đơn vị (2.799 DN) tham gia BHXH, 162.653 người tham gia BHXH bắt buộc, 12.890 người tham gia BHXH tự nguyện.

Tuy nhiên, theo ông Hồ Đại Dũng – Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ, mặc dù các DN trên địa bàn thường xuyên được thành lập nhưng các DN nước ngoài đầu tư vào Phú Thọ chủ yếu hoạt động trong ngành dệt, may, da giầy do vậy lao động không ổn định, biến động tăng giảm lao động thường xuyên. DN ngoài quốc doanh quy mô hoạt động nhỏ, sử dụng lao động ít. Một bộ phận chủ DN (hoặc người đại diện) và người lao động là những người đã nghỉ hưu hoặc hết tuổi lao động, số người lao động tham gia đóng BHXH chủ yếu là đội ngũ cán bộ chuyên môn kỹ thuật và quản lý văn phòng; số lao động trực tiếp tham gia sản xuất, không thực hiện ký kết hợp đồng lao động (lao động tự do) mà làm thuê cho một người đại diện nhận thuê khoán theo khối lượng sản phẩm nên rất khó trong công tác quản lý lao động và thực hiện chế độ chính sách về BHXH cho người lao động.

Bên cạnh đó, tình trạng trốn đóng, chậm đóng, nợ đọng BHXH kéo dài có chiều hướng tiếp diễn. Có nơi còn có hiện tượng đơn vị đăng ký hoạt động sản xuất kinh doanh tại một địa chỉ nhưng thực tế lại hoạt động ở địa chỉ khác dẫn đến khó khăn trong việc tuyên truyền phổ biến chính sách pháp luật về BHXH cũng như việc yêu cầu đơn vị tham gia đầy đủ cho người lao động.

Đáng chú ý, số người lao động tham gia BHXH trên địa bàn tỉnh trong các năm đều tăng, tuy nhiên số đối tượng giảm cũng nhiều do nghỉ việc hưởng chế độ BHXH một lần, nghỉ hưu tương đối lớn do thực hiện chính sách tinh giảm biên chế theo Nghị định số 108/2014/NĐ-CP, ngày 20/11/2014 của Chính phủ ban hành chính sách hỗ trợ cán bộ, CCVC, lao động hợp đồng tự nguyện xin thôi việc, nghỉ công tác chờ đủ tuổi nghỉ hưu đã ảnh hưởng và làm giảm số lao động tham gia BHXH. Số người đề nghị hưởng chế độ BHXH một lần trên địa bàn tỉnh trung bình hằng năm trên 4.000 người.

Trong khi đó, việc thực hiện BHXH đối với một số nhóm đối tượng mới được bổ sung theo quy định của Luật BHXH năm 2014 còn gặp khó khăn. Đơn cử như việc quản lý số đối tượng có hợp đồng lao động từ 1- 3 tháng là việc làm rất khó đối với cơ quan quản lý bởi những đối tượng này luôn biến động. Hơn nữa, trong ý thức người sử dụng lao động cũng không muốn phải bỏ ra những khoản chi phí để đóng BHXH cho đối tượng này.

Hay với đối tượng là người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, theo quy định của Luật BHXH năm 2014 thì người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc từ ngày 01/01/2016. Tính đến ngày 30/9/2019 trên toàn tỉnh đã có 2.189 người tham gia BHXH theo đối tượng cán bộ không chuyên trách cấp xã. Tuy nhiên, mức đóng BHXH vào quỹ hưu trí, tử tuất của đối tượng này rất thấp, do vậy một số đối tượng trước đây đã tham gia BHXH tự nguyện đang đóng ở mức cao, đã gần đến tuổi nghỉ hưu vẫn muốn tiếp tục được tham gia BHXH tự nguyện để khi về hưu được hưởng mức lương hưu cao hơn thì lại phải đóng theo quy định tại mức này. Thời gian tới thực hiện Nghị định số 34/2019/NĐ-CP ngày 24/4/2019 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số quy định về cán bộ, công chức cấp xã và hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố thì số lượng đối tượng này sẽ giảm.

Lợi dụng kẽ hở của Luật để trục lợi

Bên cạnh những khó khăn trong công tác phát triển và quản lý đối tượng tham gia BHXH, báo cáo của UBND tỉnh Phú Thọ cũng chỉ rõ tình trạng người lao động làm việc tại một số DN lợi dụng kẽ hở của Luật BHXH cung cấp giấy tờ không đúng quy định để thanh toán chế độ BHXH nhằm trục lợi Quỹ BHXH. Một số đơn vị sử dụng lao động thanh toán chế độ dưỡng sức phục hồi sức khỏe sau ốm đau, thai sản cho người lao động không đúng quy định (thực tế người lao động vẫn đi làm, vừa hưởng tiền lương tại đơn vị, lại vừa hưởng chế độ dưỡng sức phục hồi sức khỏe do Quỹ BHXH chi trả).

Đồng thời, một số quy định trong Luật BHXH 2014 có hướng mở rộng, tạo thuận lợi cho người lao động như chế độ nam nghỉ việc khi vợ sinh con, chế độ mang thai hộ, chế độ nghỉ dưỡng sức phục hồi sức khỏe …Thực tế tại Phú Thọ, số người đề nghị hưởng chế độ dưỡng sức sau sinh, nam nghỉ việc khi vợ sinh con có chiều hướng gia tăng (thường ở một số DN ngoài quốc doanh).

Có hiện tượng một số cơ sở khám, chữa bệnh cấp chứng từ nghỉ ốm cho người lao động không theo quy định (không có hồ sơ khám, chữa bệnh, không có tên trên phần mềm thông tuyến giám định bảo hiểm y tế…). BHXH tỉnh đã rà soát, phối hợp cùng cơ quan công an làm rõ và thu hồi số tiền duyệt sai gần 400 triệu đồng.

Trước thực trạng trên, trong thời gian tới, Phú Thọ sẽ tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền về chính sách BHXH đến các tầng lớp nhân dân trên địa bàn tỉnh để người sử dụng lao động, người lao động và các tầng lớp nhân dân hiểu rõ và đúng mục đích về chính sách an sinh xã hội đặc biệt là chính sách của BHXH của Đảng và Nhà nước. Phối hợp triển khai và thực hiện có hiệu quả nội dung Quy chế phối hợp giữa các đơn vị chức năng của tỉnh; thường xuyên trao đổi, cung cấp thông tin về tình hình hoạt động, tình hình vi phạm trong lĩnh vực BHXH, nhất là việc chống lạm dụng và trục lợi BHXH. Kịp thời đề nghị khen thưởng và đề xuất khen thưởng các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc; đồng thời kiến nghị và xử lý nghiêm các tập thể, cá nhân cố tình vi phạm trong thực hiện chính sách BHXH.