(BKTO) - Thời điểm này, trước ảnh hưởng tiêu cực của dịch Covid-19 đến đời sống, một bộ phận người lao động (NLĐ) đã lựa chọn hưởng bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần. Cơ quan BHXH và các chuyên gia khuyến báo, NLĐ cần cân nhắc kỹ lưỡng trước khi lựa chọn hưởng BHXH một lần bởi điều này trực tiếp ảnh hưởng đến quyền lợi trước mắt và về lâu dài của NLĐ.


Đánh mất nhiều quyền lợi

Theo BHXH Việt Nam, việc NLĐ ra khỏi hệ thống BHXH là thực trạng đáng quan tâm, không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của NLĐ mà còn ảnh hưởng đến mục tiêu, nỗ lực và quyết tâm của Chính phủ trong thực hiện an sinh xã hội cho toàn dân, không để ai ở lại phía sau. Việc nhận BHXH một lần chỉ có thể giải quyết nhu cầu kinh tế trước mắt, nhưng về lâu dài sẽ rất thiệt thòi cho NLĐ khi hết tuổi lao động, bởi khi lựa chọn hưởng BHXH một lần, các quyền lợi của NLĐ sẽ bị hạn chế hơn so với khi hưởng lương hưu.

Theo đó, nếu NLĐ nhận BHXH một lần, sau này, khi tham gia lại BHXH sẽ không được cộng nối thời gian đóng BHXH mà tính thành thời gian đóng BHXH mới. Như vậy, NLĐ mất đi cơ hội được hưởng lương hưu, hoặc khi nghỉ hưu vẫn đủ thời gian được hưởng lương hưu thì do thời gian đóng BHXH ít nên số tiền lương hưu sẽ thấp. Mặt khác, trong toàn bộ thời gian hưởng lương hưu (độ tuổi dễ gặp bất trắc về sức khỏe nhất của mỗi người), NLĐ được Quỹ BHXH trả kinh phí để cấp thẻ Bảo hiểm y tế (BHYT) miễn phí (người có lương hưu không phải tự mua thẻ BHYT) và được hưởng các quyền lợi về khám, chữa bệnh BHYT. Khi người hưởng lương hưu không may qua đời thì người lo mai táng được nhận một lần trợ cấp mai táng bằng 10 lần mức lương cơ sở tại tháng người hưởng lương hưu qua đời và thân nhân được hưởng trợ cấp tử tuất hằng tháng hoặc một lần.

Khi hưởng BHXH một lần, NLĐ cũng phải chấp nhận sự thiệt thòi rất lớn khi với 22% mức tiền lương tháng đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất thì một năm tổng mức đóng là 2,64 tháng lương. Trong khi mức hưởng BHXH một lần cho mỗi năm đóng BHXH chỉ bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014 và 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi. Trong khi đó, người tham gia BHXH khi đã hưởng lương hưu thì mức lương hưu được điều chỉnh định kỳ theo chỉ số giá tiêu dùng và mức tăng trưởng kinh tế. 

Như vậy, nếu NLĐ nhận BHXH một lần, NLĐ sẽ thiệt thòi khi chưa đến tuổi nghỉ hưu đã tiêu hết tiền dưỡng già. Đến khi về già, không được hưởng hưu trí, họ phải phụ thuộc vào con, cháu và xã hội. Nếu không may bị bệnh, không có thẻ BHYT, họ còn phải đối mặt với nguy cơ không chi trả nổi chi phí khám, chữa bệnh chỉ sau một lần mắc bệnh và nằm viện thời gian dài, từ đó phải đối mặt với tình trạng nghèo đói, trở thành gánh nặng đối với gia đình và xã hội.

Người lao động có thể bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm xã hội 

Trước tình trạng nhiều NLĐ ở một số tỉnh đã bán sổ BHXH, đăng ký nhận BHXH một lần… các chuyên gia nhấn mạnh, BHXH là chính sách trụ cột của hệ thống an sinh xã hội, BHXH như “của để dành”, được Nhà nước bảo hộ nhằm bảo đảm quyền lợi tốt hơn cho họ khi hết tuổi lao động. Vì vậy, NLĐ cần cân nhắc đến cả lợi ích trước mắt và lâu dài, không lựa chọn hưởng BHXH một lần để cùng Nhà nước tự đảm bảo an sinh xã hội cho bản thân.

Theo ông Bùi Sỹ Lợi - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội, Điều 60 Luật BHXH 2014 đã quy định các trường hợp được hưởng BHXH một lần theo hướng thu hẹp, chỉ ưu tiên giải quyết đối với những trường hợp NLĐ bị mắc các bệnh nguy hiểm đến tính mạng.

Quy định này nhằm tăng số NLĐ được hưởng chế độ hưu trí, bảo đảm an sinh lâu dài cho NLĐ. Đáng chú ý, Điều 61 Luật BHXH cho phép NLĐ đang bảo lưu thời gian tham gia BHXH có thể đóng BHXH nhiều lần, nhiều nơi gián đoạn, nhưng vẫn được cộng dồn khi đủ điều kiện nhận BHXH hằng tháng. Trong thời gian bảo lưu, nếu NLĐ muốn tham gia BHXH tự nguyện cũng được Nhà nước hỗ trợ để tiếp tục đóng BHXH. Ngoài ra, khi chưa nhận chế độ BHXH một lần, trong thời gian bảo lưu, nếu chẳng may NLĐ qua đời thì thân nhân của họ được tiền trợ cấp mai táng phí bằng 10 tháng lương cơ sở; đồng thời còn được hưởng mức trợ cấp tuất một lần hoặc tuất hằng tháng, bằng hoặc lớn hơn mức BHXH một lần.

Các chuyên gia khuyến cáo, trong thời điểm này, nếu không may bị thất nghiệp, NLĐ nên đăng ký nhận trợ cấp thất nghiệp, trợ cấp học nghề; đăng ký nhận chế độ hỗ trợ từ Gói an sinh của Chính phủ. Khi qua đợt khó khăn do dịch bệnh Covid-19 gây ra, NLĐ có cơ hội trở lại thị trường lao động, tiếp tục được đóng BHXH để cộng nối thời gian tính hưởng lương hưu sau này.

BHXH Việt Nam cho biết, với chế độ bảo hiểm thất nghiệp, NLĐ được hưởng trợ cấp thất nghiệp bằng 60% mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp của 6 tháng liền kề trước khi thất nghiệp, tối đa không quá 5 lần mức lương cơ sở hoặc 5 lần mức lương tối thiểu vùng. Cùng với đó, NLĐ được hưởng chế độ BHYT theo quy định để khám, chữa bệnh BHYT khi không may ốm đau; được hỗ trợ học nghề (tối đa 1 triệu đồng/người/tháng); được hỗ trợ, tư vấn, giới thiệu việc làm miễn phí và được đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề.