(BKTO) - Sau một năm thực hiện Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) sửa đổi, tình trạng DN vi phạm chính sách, pháp luật về BHXH chưa giảm; chậm triển khai các chế độ BHXH… là những vấn đề đặt ra từ đợt giám sát, kiểm tra việc thực hiện Luật BHXH tại một số địa phương do Bộ Lao động - Thương bình và Xã hội (LĐ-TB&XH) và BHXH Việt Nam thực hiện trong những tháng cuối năm 2016.

Còn nhiều vi phạm

Theo ông Nguyễn Duy Cường - Phó Vụ trưởng Vụ BHXH (Bộ LĐ-TB&XH) - Luật BHXH có hiệu lực là cơ sở pháp lý để cơ quan BHXH thực hiện có hiệu quả chính sách BHXH, mở rộng đối tượng tham gia BHXH thuận lợi hơn. Nhờ đó, số đơn vị cũng như người đóng BHXH tăng nhanh.  Tuy nhiên, thực tế tại các địa phương cho thấy, trong quá trình triển khai Luật BHXH vẫn còn không ít vướng mắc. Việc phát triển đối tượng tham gia BHXH để đạt mục tiêu của Nghị quyết số 21 và quy định của Luật BHXH là không dễ dàng.

Ông Nguyễn Đăng Tiến - Phó Giám đốc BHXH TP. HCM - cho biết, hiện trên địa bàn thành phố xuất hiện nhiều trường hợp có Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh nhưng không tồn tại đúng với địa chỉ trên giấy phép, cố tình trốn tránh không tiếp các đoàn thanh, kiểm tra; thực hiện giao kết nhiều loại hợp đồng dưới tên gọi hợp đồng cộng tác viên, hợp đồng khoán nhằm trốn tránh nghĩa vụ trích nộp BHXH; vẫn còn tình trạng đóng không đúng với chức danh công việc trong thang bảng lương đã xây dựng thỏa thuận với người lao động (NLĐ); một số DN không tham gia BHXH cho lao động là người nước ngoài…

Cùng với đó, tình trạng NLĐ không nghỉ ốm, vừa đi làm vừa được đơn vị đề nghị thanh toán chế độ ốm đau vẫn diễn ra. Một số DN tư nhân đã đưa người nhà, người thân vào danh sách tham gia BHXH đủ 06 tháng để hưởng chế độ thai sản, hoặc đơn vị không có phát sinh chi phí tiền lương nhưng có tham gia BHXH cho NLĐ.

Tại tỉnh Đồng Nai, mặc dù cơ quan BHXH đã nhiều lần tuyên truyền, vận động các DN trên địa bàn thực hiện đầy đủ chính sách BHXH cho NLĐ nhưng các DN vẫn cố tình né tránh, không nộp BHXH cho NLĐ dưới nhiều hình thức. Trong 2 năm 2015-2016, cơ quan BHXH đã phối hợp với Sở LĐ-TB&XH tỉnh tiến hành kiểm tra 324 DN chậm nộp BHXH, qua kiểm tra các DN đã thực hiện trích nộp được hơn 120,7 tỷ đồng. Điều đáng nói, trong số các DN được kiểm tra, có 33 DN đã bị BHXH tỉnh khởi kiện ra tòa nhưng vẫn tiếp tục phát sinh nợ.

“Vướng” trong triển khai

Cũng trong đợt giám sát, các địa phương đã phản ánh những khó khăn, vướng mắc khi triển khai các quy định của Luật BHXH vào thực tế.

Ông Phạm Văn Công - Phó Giám đốc Sở LĐ-TB&XH tỉnh Đồng Nai - nêu thực tế: Luật BHXH quy định về nghỉ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sau khi điều trị thương tật, bệnh tật. Tuy nhiên, đến thời điểm này chưa có hướng dẫn quy định cụ thể về tỷ lệ thương tật bao nhiêu là được hưởng và số ngày được nghỉ dưỡng sức tương ứng với tỷ lệ thương tật, bệnh tật.

Tương tự, về chế độ tử tuất theo quy định của Luật BHXH, trường hợp NLĐ chết mà không có thân nhân thì trợ cấp 1 lần được thực hiện theo quy định của pháp luật thừa kế. Về nội dung này, cơ quan BHXH phải xác nhận người thừa kế theo quy trình, thủ tục như thế nào cũng đang là vấn đề đặt ra…

Ông Phan Văn Mến - Giám đốc BHXH Đồng Nai - đề xuất, Quốc hội cần ban hành Nghị quyết cho phép người hoạt động không chuyên trách cấp xã được tham gia BHXH, BHYT, BHTN trên cơ sở hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc đã giao kết với đơn vị và hưởng đầy đủ các quyền lợi như đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.

Nếu lương hưu thấp hơn mức lương cơ sở thì được điều chỉnh bằng mức lương cơ sở. Đặc biệt, các địa phương cũng kiến nghị, cần có biện pháp mạnh hơn đối với các DN trốn tránh, vi phạm pháp luật BHXH sau khi khởi kiện mà vẫn tái diễn để đảm bảo quyền lợi cho NLĐ.