(BKTO) - “Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 36 là dịp để các quốc gia thành viên tiếp tục khẳng định tình đoàn kết, ý chí chính trị mạnh mẽ và quyết tâm vượt lên các khó khăn, thách thức, vững vàng đi tới. Một mặt, chúng ta cần tiếp tục kiểm soát tốt dịch Covid-19. Mặt khác, cần sớm khắc phục hậu quả của dịch, phục hồi và tiếp tục phát triển kinh tế. Đồng thời, cần nỗ lực hoàn thành các mục tiêu hợp tác, liên kết ASEAN trong năm 2020” - Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh tại Lễ khai mạc Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 36, tại Hà Nội.


ASEAN đang đứng trước nhiều cơ hội và thách thức

Theo Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, trọng trách nặng nề trên vai Chính phủ các quốc gia thành viên ASEAN trong nửa cuối năm 2020 là phải đưa ASEAN vượt qua giai đoạn cam go, minh chứng cho giá trị và sức sống vững bền của một cộng đồng tự cường và năng động. Điều này mang lại ý nghĩa lớn lao, sau khi thế giới đã chứng kiến dịch Covid-19 bùng phát, lan rộng từ đầu năm 2020, cuốn đi thành quả loài người đã tích lũy trong nhiều năm, cướp đi sinh mạng và đe dọa cuộc sống của hàng triệu người. 

Theo Báo cáo của Ngân hàng Thế giới (ngày 08/6/2020), kinh tế toàn cầu năm 2020 sẽ suy giảm nghiêm trọng, ở mức âm 5,2%, thu nhập bình quân đầu người giảm 3,6% và khiến cho 70 - 100 triệu người rơi vào nghèo đói cùng cực, gia tăng nguy cơ mất ổn định xã hội. Hơn 40% các ngành sản xuất, kinh doanh của các quốc gia phải chịu tác động trực tiếp từ các biện pháp phong tỏa dịch bệnh Covid-19. Sự bùng phát của dịch bệnh càng thổi bùng thêm những thách thức vốn tiềm ẩn trong môi trường chính trị, kinh tế, xã hội của thế giới và mỗi khu vực. 

Đánh giá rằng Chủ đề “Gắn kết và Chủ động thích ứng” của ASEAN năm 2020 được triển khai trong bối cảnh môi trường khu vực và quốc tế đầy biến động, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, ASEAN đang đứng trước những cơ hội và thách thức do dịch chuyển địa chiến lược toàn cầu, cũng như tác động của dịch Covid-19. 

Mặc dù dịch bệnh còn phức tạp song các quốc gia thành viên ASEAN đã cơ bản kiểm soát tốt tình hình. So với thế giới, ASEAN đạt tỷ lệ cao về số bệnh nhân khỏi bệnh trên tổng số ca lây nhiễm. Tỷ lệ tử vong ở mức thấp và đang giảm nhanh. Trong những ngày qua, tại nhiều quốc gia ASEAN, không phát hiện thêm ca lây nhiễm mới trong cộng đồng. GDP bình quân ASEAN được dự báo tăng trưởng mức thấp trong năm 2020, tuy nhiên, các nền kinh tế ASEAN vẫn giữ được ổn định.

Tại Hội nghị lần này, các đại biểu đã tập trung trao đổi về kế hoạch phục hồi tổng thể của ASEAN sau dịch bệnh, sớm đưa vào triển khai các sáng kiến về lập Quỹ ASEAN ứng phó Covid-19; xây dựng Kho dự phòng vật tư y tế khẩn cấp của ASEAN; xây dựng Quy trình ứng phó dịch bệnh chuẩn ASEAN trong tình huống y tế khẩn cấp... 

Hội nghị đã nghe Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Bình Minh, Chủ tịch Hội đồng Điều phối ASEAN và Tổng Thư ký ASEAN Lim Jock Hoi báo cáo về nỗ lực ứng phó dịch bệnh Covid-19 của ASEAN; hợp tác ASEAN trong 6 tháng đầu năm trên cả 3 trụ cột chính trị, an ninh, kinh tế và văn hóa, xã hội.

Thúc đẩy kinh tế, đảm bảo an ninh, an toàn trong ASEAN

Đánh giá cao vai trò Chủ tịch ASEAN của Việt Nam, các nước đã nhất trí cần nâng cao khả năng tự cường của ASEAN, vừa kiểm soát hiệu quả dịch bệnh, vừa khôi phục các hoạt động kinh tế, thương mại quốc tế và khu vực, từ đó ổn định cuộc sống của người dân và DN. Đồng thời, các nhà lãnh đạo ASEAN cho rằng, việc hoàn tất và ký kết Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) trong năm 2020 sẽ là thông điệp mạnh mẽ khẳng định sự ủng hộ của ASEAN đối với hệ thống thương mại đa phương, tự do hóa thương mại, đầu tư và cũng là đóng góp quan trọng cho quá trình phục hồi sau dịch bệnh tại khu vực.

Một số lãnh đạo ASEAN cũng đề xuất các biện pháp để nới lỏng các hạn chế nhằm đảm bảo lưu thông hàng hóa và chuỗi cung ứng trong khu vực không bị gián đoạn, tạo tiền đề cho quá trình phục hồi sau dịch bệnh. Trong tiến trình này, chuyển đổi sang kinh tế số, nhất là áp dụng các thành quả của khoa học công nghệ đóng vai trò quan trọng. Do đó, các lãnh đạo ASEAN cũng đề cập tới đào tạo, nâng cao kỹ năng của lao động trong thời đại mới, coi đây là nhân tố quan trọng trong phát triển của ASEAN. 

Tại Hội nghị, các lãnh đạo ASEAN cũng đã tiến hành rà soát công tác đánh giá giữa kỳ việc thực hiện Kế hoạch tổng thể của Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025; cho ý kiến xây dựng định hướng phát triển tương lai của ASEAN sau năm 2025; nâng cao hiệu quả hoạt động của ASEAN với việc đánh giá việc triển khai Hiến chương ASEAN.

Trao đổi về tình hình quốc tế và khu vực, các nước ASEAN đều đề cao lập trường nguyên tắc của ASEAN trong đảm bảo hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải, hàng không trên Biển Đông, nhấn mạnh cần đề cao tinh thần thượng tôn pháp luật, đẩy mạnh hợp tác xây dựng lòng tin sử dụng các biện pháp hòa bình dựa trên luật pháp quốc tế, thực hiện đầy đủ Tuyên bố về Ứng xử của các bên trên Biển Đông (DOC) và nỗ lực xây dựng Bộ quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC) giữa ASEAN và Trung Quốc hiệu lực, hiệu quả, phù hợp luật pháp quốc tế và Công ước Luật Biển UNCLOS 1982. Nhiều nước cho rằng, dịch bệnh đã tác động quá trình đàm phán COC, tuy nhiên, ASEAN cần sớm nối lại tiến trình này, từ đó khẳng định vai trò trung tâm và đóng góp cho hòa bình, ổn định tại khu vực.

Đặc biệt, Hội nghị đã có phiên họp đặc biệt lần đầu tiên về chủ đề “Trao quyền cho phụ nữ trong kỷ nguyên số”. Đây là thông điệp mạnh mẽ về cam kết của ASEAN nhằm thúc đẩy bình đẳng giới và nâng cao vai trò, đóng góp của phụ nữ trong đời sống xã hội.
 

Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 36 đã thông qua Tuyên bố “Tầm nhìn về ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng: Vượt lên các thách thức và duy trì tăng trưởng”, Tuyên bố ASEAN về Phát triển nguồn nhân lực cho một thế giới công việc đang đổi thay và ghi nhận 9 văn kiện khác.