(BKTO) - Qua kiểm toán các dự án đầu tư xây dựng, KTNN đã phát hiện ra nhiều sai sót trong thực hiện dự án. Đồng thời, thực tiễn hoạt động kiểm toán lĩnh vực này thời gian qua cũng cho thấy, để có thể phát hiện được những sai sót trong công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng (GPMB), góp phần nâng cao chất lượng kiểm toán, đoàn kiểm toán cần thực hiện tốt một số giải pháp.


Xây dựng kế hoạch kiểm toán và bố trí nhân sự phù hợp, sử dụng hiệu quả các phần mềm

Thứ nhất, lập Đề cương, tổ chức khảo sát, thu thập đầy đủ các thông tin về dự án đầu tư, trong đó đặc biệt chú ý các thông tin có liên quan đến chi phí GPMB lớn như: tổng chi phí GPMB, chủ trương thu hồi đất, diện tích đất bị thu hồi, số hộ dân bị ảnh hưởng do thu hồi đất, công tác tái định cư, việc thực hiện phương án GPMB…

Thứ hai, không nên loại trừ việc kiểm toán đối với các dự án đầu tư có chi phí GPMB lớn (mức độ lớn tùy thuộc vào từng dự án đầu tư, từng đơn vị chủ trì cuộc kiểm toán) bởi các dự án này thường có nhiều sai phạm khi thực hiện công tác bồi thường, GPMB.

Thứ ba, căn cứ vào Hệ thống Chuẩn mực KTNN, Quy trình kiểm toán các dự án đầu tư và Phương pháp tiếp cận kiểm toán dựa trên đánh giá rủi ro và xác định trọng yếu trong Báo cáo kiểm toán Báo cáo quyết toán vốn đầu tư do Tổng Kiểm toán Nhà nước ban hành để đánh giá rủi ro và xác định trọng yếu, làm cơ sở xây dựng kế hoạch kiểm toán bao gồm: nội dung, phương pháp, chương trình kiểm toán phù hợp với từng dự án đầu tư.

Thứ tư, bố trí lực lượng kiểm toán viên có kinh nghiệm, hiểu biết sâu công nghệ thông tin và các quy định về đất đai, nhất là các quy định về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất do T.Ư và địa phương ban hành để tham gia khảo sát thu thập thông tin, lập kế hoạch và thực hiện kiểm toán.

Thứ năm, sử dụng các phần mềm và ứng dụng xử lý dữ liệu (Global Mapper và Map Tiler) để phục vụ việc kiểm toán chi phí GPMB nhằm phát hiện các sai sót, bất cập khi bồi thường GPMB thông qua các hình ảnh được phản ánh từ vệ tinh như: xây dựng các công trình, trồng cây sai quy hoạch và Thông báo thu hồi đất với mục đích nhận tiền bồi thường, hỗ trợ; bồi thường, hỗ trợ đất do Nhà nước quản lý (đất chưa giao cho các tổ chức, cá nhân quản lý, sử dụng); diện tích đất thu hồi không nằm trong bản đồ quy hoạch sử dụng đất… Trong trường hợp cần thiết, có thể liên hệ với các cơ quan chức năng của Nhà nước có liên quan để xin sao chụp hình ảnh vệ tinh về tài liệu quá khứ của diện tích đất bị thu hồi, làm cơ sở so sánh khối lượng tài sản (công trình xây dựng, cây trồng…) có trên đất tại thời điểm Thông báo thu hồi đất hay quy hoạch với thời điểm lập phương án bồi thường, hỗ trợ; từ đó xác định việc có hay không việc vi phạm Thông báo thu hồi đất hay quy hoạch của đối tượng được bồi thường, hỗ trợ, làm cơ sở xử lý theo quy định của Luật Đất đai và các văn bản hướng dẫn thi hành. 

Tổ chức tập huấn, trang bị phần mềm công nghệ thông tin

Cùng với đó, để thực hiện tốt việc kiểm toán chi phí GPMB khi kiểm toán dự án đầu tư xây dựng, lãnh đạo KTNN cần quan tâm, chỉ đạo kịp thời một số vấn đề sau: 

Tổ chức tập huấn chuyên sâu về công tác kiểm toán chi phí GPMB theo hướng “cầm tay chỉ việc” cho lực lượng kiểm toán viên tham gia kiểm toán các dự án đầu tư về các quy định của Nhà nước liên quan đến bồi thường, GPMB với các phương pháp kiểm toán cụ thể, việc sử dụng công nghệ thông tin khi kiểm toán chi phí bồi thường, GPMB.

Tổ chức tập huấn chuyên sâu theo hướng “cầm tay chỉ việc” đối với phương pháp tiếp cận kiểm toán dựa trên đánh giá rủi ro và xác định trọng yếu trong kiểm toán Báo cáo quyết toán vốn đầu tư, trong đó đặc biệt chú trọng đến đánh giá rủi ro và xác định trọng yếu đối với chi phí bồi thường, GPMB.

Bên cạnh đó, khi duyệt Kế hoạch kiểm toán của các cuộc kiểm toán, cần xác định rõ chi phí GPMB của các dự án trong cuộc kiểm toán ngân sách hoặc tổ chức thành cuộc kiểm toán riêng để không loại trừ việc kiểm toán chi phí GPMB có giá trị lớn.

Thêm vào đó, trang bị các phần mềm công nghệ thông tin (Global Mapper và Map Tiler) cho các KTNN chuyên ngành, khu vực để các kiểm toán viên sử dụng trong quá trình kiểm toán dự án đầu tư.